Όταν έρχεται ο ξένος… που γνώριζε το άπειρο

Από τον Γιάννη Μπρούζο

Στις 22 Δεκεμβρίου του, 130 χρόνια πριν γεννήθηκε στην Ινδία ο Σρινιβάσα Ραμανούτζαν, μια μαθηματική ιδιοφυΐα, από αυτές που χάνονται μάλλον συχνά σε έναν κόσμο άνισο και άδικο. Ένας φτωχός υπάλληλος ο Ραμανούτζαν, δεν θα μπορούσε να είχε σωθεί από την αφάνεια παρά μόνο με μεγάλη τόλμη και λίγη τύχη. Έγραψε μια εννιασέλιδη επιστολή στον Γ.Χ. Χάρντι έναν γκουρού των θεωρητικών μαθηματικών και της θεωρίας αριθμών, καθηγητή στο Κεμπριτζ.  Η επιστολή του θα μπορούσε να έχει αγνοηθεί από την επιστημονική κοινότητα ως μια από τις τόσες και τόσες αστήρικτες μαθηματικές θεωρίες. Ο Χάρντι όμως μαζί με τον συνεργάτη του Λιτλγουντ, αναγνώρισαν στα γραπτά αυτού του νεαρού έναν οξύ και παράδοξο μαθηματικό νου, που έμελλε να είναι και ένας εκλεκτός συνεργάτης τους.

Στην αξιόλογη ταινία του 2015 σε σκηνοθεσία του Ματ Μπράουν με τους Ντεβ Πατέλ, Τζέρεμι Άιρονς,  Τόμπι Φροουνς και Στήβεν Μπράι «ο άνθρωπος που γνώριζε το άπειρο» παρουσιάζεται η ενήλικη ζωή του Ραμανούτζαν και κυρίως τα δύο χρόνια που πέρασε μετά από πρόσκληση του  Χάρντι στο Κεμπριτζ.

Ο Ραμανούτζαν στην Αγγλία ήταν ένας ξένος. Ένας ξένος και ως προς την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα της χώρας, αλλά και ως προς την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον τρόπο σκέψης της.  Ένας ξένος που ενόχλησε, πολεμήθηκε, πολέμησε, και κέρδισε τελικά επάξια βέβαια και με την στήριξη των φίλων του μια θέση σε αυτήν.

Στην ταινία παρουσιάζεται υποδειγματικά όλη αυτή η αίσθηση του ξένου, που ταλαιπώρησε σε μεγάλο βαθμό τον Ραμανούτζαν και τελικά στοίχισε την ίδια του τη ζωή λόγω υποσιτισμού και ασθενειών που ξεκίνησαν στα 2 χρόνια της ζωής του στο Κέμπριτζ. Άφησε όμως πίσω του ένα τεράστιο έργο με πάνω από 3.900 αποτελέσματα κυρίως ταυτότητες και εξισώσεις, και τα απίθανα τετράδιά του με υλικό που θα ερευνάται για πολλά χρόνια ακόμα.

Και ενώ το πολιτισμικό χάσμα είναι εμφανές λόγω των διαφορετικών συνηθειών στην σίτιση, στην θρησκεία, στην καθημερινή ζωή και την ιδιοσυγκρασία, δεν είναι το ίδιο φανερό πως αυτό μεταφέρεται και στα μαθηματικά.

Ο Ραμανούτζαν λοιπόν, σε αντίθεση με όλους τους δυτικούς μαθηματικούς της εποχής του, πίστευε περισσότερο στην ενόραση, στην διαίσθηση και την φαντασία και λιγότερο έως καθόλου στις αποδείξεις. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος σύγκρουσής του ακόμα και με τους φίλους του μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα της Αγγλίας. Κι όμως οι προτάσεις του Ραμανούτζαν αποδεικνύονταν τις περισσότερες φορές σωστές. Ο ξένος μπορεί να ενοχλούσε αλλά είχε το  χάρισμα να βλέπει εκεί που οι άλλοι δεν μπορούσαν.

Ο Ραμανούτζαν πέθανε –όπως και πολλοί άλλοι μεγάλοι- πριν συμπληρώσει τα 33 του χρόνια. Στη φωτιά της ξενιτιάς –που θα έλεγαν και οι δικοί μας λαικοί ποιητές- κάηκε ένα τεράστιο μαθηματικό πνεύμα. Ίσως δεν θα μπορέσουμε ποτέ να καταλάβουμε τις ενοράσεις του. Έδειξε σε όλους μας όμως να είμαστε λιγότερο κλειστοί σε αυτό που θεωρούμε ξένο, που δεν συμβαδίζει με την παιδεία και τα πιστεύω μας.  Και ακόμα και αν δεν μπορεί να μας το «αποδείξει» αξίζει πάντα να το αγκαλιάσουμε.

Το θέμα δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 17.12.2016

Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.