Anaximandros Soicher
Πριν διαβάσω για τον Σκόμπι, για τον Τσόρτσιλ και τα Δεκεμβριανά, η αγγλοφιλία μου ήταν εφάμιλλη αυτής του Παπανδρέου στο Κάιρο ή του Νταμπίζα στη Νιούκαστλ. Οι δύο κεντρικοί λόγοι της παραπάνω πετριάς ήταν δύο. Η εποποιία της απαγωγής του Στρατηγού Κράιπε και το υπέροχο Enfield του δευτέρου παγκοσμίου που μου ‘χανε ταμένο απ’ τη μέρα που γεννήθηκα.
Το ανδραγάθημα της απαγωγής του Στρατηγού Κράιπε, είναι η δεύτερη πιο πολυαφηγημένη ιστορία στα χρονικά της Κρήτης, μετά τον Ερωτόκριτο. Δεκάδες εκδοχές έχουν προκύψει ανά τα χρόνια, από επίδοξους παραμυθάδες που διακριτικά διεκδικούν τον τίτλο του εμπλεκομένου στην υπόθεση, ακόμα και αν η εμπλοκή τους αυτή περιορίζεται στο ρόλο του κομπάρσου. Μιας και ‘’από τους 450.000 Κρητικούς, οι 449.000 υποστήριζαν ότι έλαβαν μέρος στην Επιχείρηση Kreipe’’
‘’Antony Beevor, Κρήτη – Η Μάχη και η αντίσταση, Εκδόσεις Γκοβόστη (σελ. 444)
Αλλά ας πιάσουμε τα πράγματα με τη σειρά τους.
Τον Απρίλη του 1944, όπου τοποθετείται η ιστορία μας, τα πράγματα έβαιναν καλώς για τους συμμάχους.
Οι Ιταλοί από το ’43 κιόλας, μας είχανε κάνει τη χάρη να πάνε στο διάολο, ο Ζούκωφ δαχτύλωνε ‘’τα παιδιά του Μπαρμπαρόσα’’ στο Βορρά και ο Μοντγκόμερυ μαζί με τους Αμερικάνους είχαν ξεκοιλιάσει τα Afrika Korps και τον καθόλα συμπαθή Στρατηγό Ρόμμελ στο Μάγκρεμπ. Κατά πολλούς ο πόλεμος είχε κριθεί.
Στην Κρήτη όμως το καζάνι έβραζε. Η παρουσία των κατακτητών στο νησί ήταν αποπνικτική και η συνύπαρξη διόλου αρμονική. Η ιδέα της απαγωγής ανώτατου γερμανού αξιωματικού πρωτοεκφράστηκε στα 1942, δια στόματος Γιαν Φίλντινγκ, ο εγγλέζος πρότεινε στο Κάιρο την απαγωγή του Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης, Αλεξάντερ Αντρέ. Παρόλο που τα κεντρικά έδωσαν το πράσινο φως, οι συσχετισμοί δεν επέτρεψαν την υλοποίηση του σχεδίου.
Το Σεπτέμβρη του 1943, ένας πρωτοκλασάτος δολοφόνος εν ονόματι Φρίντριχ Μύλλερ, δια των ισοπεδωτικών αγριοτήτων που εφήρμοσε στις περιοχές της Βιάννου, επανέφερε στα σχέδια των συμμάχων την υπόθεση της απαγωγής.
Η αποστολή ανατέθηκε στον Ταγματάρχη Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο οποίος στις 4 του Φλεβάρη το έτος 1944, προσγειώνεται με αλεξίπτωτο στο οροπέδιο του Καθαρού στο Λασίθι. Ένα μήνα αργότερα, στις 4 του Απρίλη, προσεγγίζουν δια θαλάσσης το νησί ο Λοχαγός Στάνλεϋ Μος, μαζί με τους Μανώλη Πατεράκη και Γιώργο Τυράκη. Η επιχείρηση είχε αρχίσει. Στο μεσοδιάστημα όμως τα πράγματα άλλαξαν, μιας και τη 1η Μαρτίου ο Στρατηγός Μύλλερ αντικαταστάθηκε από τον Χάινριχ Κράιπε. Ένα μάλλον κουρασμένο στρατιωτικό, ο οποίος μετά τις καρπαζιές που έφαγε, υπηρετώντας στην γραμμή Λένινγκραντ και στο Ανατολικό Μέτωπο, έφτασε στην Κρήτη, φιλοδοξώντας να βρει ηπιότερες συνθήκες, αλλά ατύχησε.
Η αλλαγή αυτή διόλου δεν επηρέασε τους εκκολαπτόμενους απαγωγείς, οι οποίοι μετά από προσεκτική παρακολούθηση των κινήσεων του νέου Στρατηγού, κατέληξαν στο κεντρικό άξονα του σχεδίου.
26 Απρίλη 1944. Η ενέδρα είχε στηθεί, οι απαγωγείς θα περίμεναν το επιβλητικό Opel του Στρατηγού στη στροφή που ενώνει το δρόμο των Αρχανών με αυτόν του Ηράκλειο. Στις 9:30 το βράδυ το αυτοκίνητο καταφτάνει ασυνόδευτο. Οι δύο εγγλέζοι ντυμένοι με γερμανικές στολές και υποδυόμενοι τα όργανα της Στρατιωτικής Αστυνομίας, έκανα σήμα στον οδηγό να σταματήσει. Ο Στρατηγός Κράιπε κατεβάζει το παράθυρο, και πριν το καταλάβει το πιστόλι του Φέρμορ πιέζει το στήθος του, ο Χάινρχι Κράιπε ήταν και επίσημα πια στα χέρια της αντίστασης.
Με συνοπτικές διαδικασίες ο Κράιπε δέθηκε και τοποθετήθηκε στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου, σε μία άβολη συνύπαρξη με τρείς κρητικούς αντιστασιακούς, τους Σαβιολάκη, Πατεράκη και Τυράκη. Ο Λοχαγός Μος στη θέση του οδηγού, ενώ δίπλα του ο Φέρμορ τελούσε χρέη Γερμανού Στρατηγού. Το αυτοκίνητο θα περνούσε μέσα από το πολύβουο Ηράκλειο, με στόχο να βγει στο δρόμο για τα Ανώγεια.
Το υπέροχο εκείνο Opel, σκορπίζοντας δέος στο διάβα του, κατάφερε να περάσει 22 γερμανικά μπλόκα χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, τα διακριτικά, τα σημαιάκια και το πηλήκιο που φορούσε ο Φέρμορ στο κεφάλι του, δεν άφηναν χώρο για ερωτήσεις και ελέγχους. ‘’General’s Wagen!’’ φωνάζανε σαν τους βλέπανε να έρχονται και ο δρόμος άνοιγε.
Στο άκουσμα της είδησης της απαγωγής οι Γερμανοί δαιμονίστηκαν. Ο Ψηλορείτης, σχεδόν ενστικτωδώς , συγκέντρωσε τις υποψίες των Ναζί, και δικαιολογημένα, καθώς το βουνό ήταν γνώριμο λημέρι των αντιστασιακών. Οι δύσβατες πλαγιές και οι αβυσσαλέες χαράδρες ήταν ιδανικό μέρος για να ευδοκιμήσει το αντάρτικο. Χάρης στο οποίο κατάφερε να συνεχιστεί η πορεία της ομάδας Φέρμορ και του Κράιπε στα κρητικά βουνά. Οι παρουσία αναγνωριστικών της Luftwaffe, αλλά και πολυάριθμης δύναμης των Γερμανών στους πρόποδες του Ψηλορείτη, έκανε δύσκολη την ζωή των απαγωγέων, αλλά με την συνδρομή των ανταρτοομάδων Ξυλούρη και Πετρακογιώργη, όλα συνέχισαν να βαίνουν βάση σχεδίου.
Το βράδυ της 14ης Μαΐου, ένα συμμαχικό πλοίο τύπου ML, υπό τις διαταγές του καπετάνιου Μπράιαν Κόουλμαν, έφτασε στην παραλία Περιστερέ του Ροδάκινου. Ο Κράιπε με την συνοδεία του Φέρμορ επιβιβάστηκαν στο τορπιλοφόρο με προορισμό την Μάρσα Μάτρουχ της Αιγύπτου, ο Κόουλμαν τους υποδέχτηκε, κατά τας γραφάς, με ρούμι, σάντουιτς αστακού και τσιγάρα Πλέυερ’ς. Ένα σπουδαίο κατόρθωμα, μέγιστης συμβολικής σημασίας είχε ολοκληρωθεί.
Πράγματι, η συμβολική σημασία της παραπάνω υπόθεσης είναι αδιαμφισβήτητη, το γεγονός όμως ότι η στρατηγική αξία της απαγωγής ήταν μηδαμινή, εγείρει ερωτήματα γύρω απ’ τις διαθέσεις των συμμάχων. Τι εννοώ…
Μετά το πέρας της απαγωγής, οι Γερμανοί εξεμάνησαν, τα αντίποινα ήταν τεράστια, μιας και τα ανταρτοχώρια του Αμαρίου ισοπεδώθηκαν, μέρη στα οποία εντελώς τυχαία υπήρχε εντονότατη παρουσία του ΕΑΜ. Μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε να ήταν προβοκάτσια εις βάρος των Κρητικών κομμουνιστών; Ο Μπήβορ πιστεύει πως δεν υπάρχει ουδεμία σχέση με το οτιδήποτε πέρα απ’ τις αγνές διαθέσεις των συμμάχων να βοηθήσουν, ο Ρόντρικ Μπέιλι απ’ την άλλη καταθέτει στο πρόλογο του βιβλίου του Φέρμορ της δεύτερες σκέψεις του. Όπως και να ‘χει, οι νεότεροι ιστορία μας έχει δώσει πολλούς λόγους να κοιτάμε με λοξή ματιά τις πάσης φύσεως συμμαχικές ‘’βοήθειες’’.
ΠΗΓΕΣ:
Πάτρικ Λη Φέρμορ, Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Antony Beevor, Κρήτη- Η μάχη και η αντίσταση, Εκδόσεις Γκοβόστη
Δημοσθένης Κούκουνας, Η Κρήτη υπό κατοχή, Εκδόσεις Ariston Books