Από τον Δημήτρη Τσουτσουλόπουλο
Στις 8 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 16 χρόνια από τον θάνατο του Β. Ραφαηλίδη. Ο Β. Ραφαηλίδης γεννήθηκε το 1934 στα Σέρβια Κοζάνης. Το 1943 ακολουθεί στο βουνό τους αντάρτες γονείς του μαζί με τον αδερφό του. Τα σχολικά του χρόνια, που συμπίπτουν μ’ αυτά του Εμφύλιου Πολέμου, τα περνάει στην Καστοριά, όπου εγκαθίσταται η οικογένεια του.
Ο Βασίλης Ραφαηλίδης ήταν ένα πνεύμα ανήσυχο, που συνεχώς έψαχνε απαντήσεις στα ερωτήματα που “έθετε” η ιστορία. Η δράση του εντός των κινημάτων και της αριστεράς ήταν αρκετά πλούσια, τόσο μέσω των συγγραφικών του έργων, όσο και με πιο πρακτικούς τρόπους, αφού ήταν από τους πιο ενεργούς στην Αλγερινή επαναστατική κυβέρνηση κατά τα έτη 1964-1965, ακολουθώντας τον μέντορά του Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο). Αργότερα, κατά την διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα, όντας μέλος του ΠΑΜ, φυλακίζεται το 1968 στις φυλακές της Αίγινας.
Επαγγελματικά, ασχολήθηκε κυρίως με τον κινηματογράφο και την κριτική πάνω σε ταινίες. Το 1959 πήγε στην Κινηματογραφική Σχολή Σταυράκου και μόλις αποφοίτησε συνεργάστηκε με τον Νίκο Κούνδουρο και τον Ροβήρο Μανθούλη. Στη συνέχεια δούλεψε μαζί με τον Αλέξη Γρίβα, ενώ ήταν και συνεργάτης αλλά και καλός φίλος του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Ήταν εκδότης, συνεργάτης και κειμενογράφος σε αρκετά περιοδικά και εφημερίδες μέχρι το τέλος της ζωής του (Ελεύθερη Σκέψη, Σύγχρονος Κινηματογράφος, Το Βήμα, Έθνος, Ελευθεροτυπία κλπ.). Επίσης, δίδασκε σε σχολές κινηματογράφου και σε διάφορα σεμινάρια στην Θεσσαλονίκη.
Στη συγγραφική του δράση συγκαταλέγονται τα βιβλία, «Η μεγάλη περιπέτεια του Μαρξισμού», «Μνημόσυνο για έναν ημιτελή θάνατο», «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους», «Το ομιχλώδες τοπίο της ιστορίας στον Αγγελόπουλο», «Λεξικό ταινιών», «Κινηματογραφικά θέματα», « Θερμοί και ψυχροί πόλεμοι», «Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας» κ.α.
Πένα έντονη, με σκληρή κριτική προς τα κακώς κείμενα της Αριστεράς, χωρίς να φοβάται να έρθει σε σύγκρουση με την κάθε λογής εξουσία. Ένας άνθρωπος που καυτηρίαζε τη ζωή του «βολεμένου Νεοέλληνα», που δεν έδινε κανένα «συγχωροχάρτι» σε αυτούς που νόμιζαν πως η ιστορία δουλεύει μόνο για τους έχοντες και κατέχοντες.
Ο Βασίλης Ραφαηλίδης δεν ήταν ιστορικός, οπότε δεν θα μπορούσαμε να βασιστούμε για την όποια «ιστορική αλήθεια» στα γραπτά του έργα. Ακόμη και ο ίδιος δήλωνε χαρακτηριστικά “…τα «ιστορικά» μου κείμενα απέχουν έτη φωτός από τα κείμενα ενός ειδικού στην Ιστορία, και αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό στον καθένα. Διότι στην επιστήμη της Ιστορίας δεν έχει θέση ούτε το προκλητικό χιούμορ, ούτε η αδιάκοπη «αυτοκαταστροφή» του ιστορήματος με συνειρμικά εμβόλιμα από άλλες ιστορίες…”.
Ήταν παρά ταύτα ένας άνθρωπος βαθιά διαβασμένος, γνώστης από τους λίγους στην Ελλάδα, για τα ρεύματα του Μαρξισμού (αλλά και της Αναρχίας), που τα κείμενά του σίγουρα προκαλούν θαυμασμό και ωθούν τον κόσμο να τα διαβάσει έστω και από περιέργεια. Τα βιβλία του είναι πραγματικά στολίδια για ανθρώπους που θέλουν να κάνουν μια εισαγωγή στην Αριστερά και τα ρεύματα της, για αυτό άλλωστε έχουν και μεγάλη απήχηση μέχρι τις μέρες μας.
Ο Β.Ραφαηλίδης σίγουρα λείπει στο σήμερα γιατί από την μια θα καυτηρίαζε, με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο, τα «κατορθώματα» της «πρωτοδεύτερης» κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, και από την άλλη θα ήταν ένας σημαντικός σύμμαχος του κινήματος στην πάλη ενάντια στον φασισμό. Ποιος μπορεί άλλωστε να ξεχάσει με πόσο εκπληκτικό τρόπο απομόνωνε τους φασίστες είτε μέσω των γραπτών του, είτε έχοντας τους απέναντί του σε τηλεοπτικές εκπομπές.
Σίγουρα πάντως, ήταν ένας άνθρωπος με πολύπλευρη προσωπικότητα, που ή θα τον λάτρευες ή θα τον μισούσες για τις απόψεις του. Ο ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν ως Μαρξιστής “…και ολίγων αναρχίζων…”, αλλά προσωπικά θεωρώ πως ήταν ένας αμετανόητος κομμουνιστής και επαναστάτης μέχρι τέλους, και πως τη συμπεριφορά του, πολιτικά και μη, την είχε ορίσει εκπληκτικά ο ίδιος στον βιβλίο του «Η μεγάλη περιπέτεια του Μαρξισμού» (Εκδ. Εικοστού Πρώτου)
“…ο Κομμουνισμός είναι πρώτα απ΄ όλα ένα κράμα από ήθος Τσε Γκεβάρα, ευστροφία Φιντέλ Κάστρο, ανθρωπιά Νίκου Μπελογιάννη, εντιμότητα Νίκου Πλουμπίδη και αυτοκτονικό πείσμα Άρη Βελουχιώτη…”.