Από τον Γιάννη Μπάκο
«Θανατική ποινή: μια αντιπαράθεση αξιών»
Στις 9 Οκτωβρίου 1981 η Γαλλία καταργεί με νομοθεσία την θανατική ποινή. Η θανατική ποινή εφαρμοζόταν στην Γαλλία από τον Μεσαίωνα μέχρι το 1977, οπότε και έγινε η τελευταία εκτέλεση στην γκιλοτίνα η οποία ήταν και η μόνη νόμιμη μέθοδος εκτέλεσης από την Γαλλική Επανάσταση και μετά, με εξαίρεση τα εκτελεστικά αποσπάσματα για εγκλήματα κατά του κράτους.
Το τελευταίο άτομο που αποκεφαλίστηκε στην Γαλλία, ήταν ο Τυνήσιος μετανάστης Hamida Djandoubi, που είχε καταδικαστεί σε θάνατο για τον βασανισμό και την δολοφονία της Elisabeth Bousquet, στη Μασσαλία. O Marcel Chevalier ήταν ο τελευταίος δήμιος της Γαλλίας από το 1976 ως το 1981, φέροντας τον επίσημο τίτλο «Δήμιος της Γαλλικής Δημοκρατίας και Κύριος των Παρισίων».
Σήμερα και σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία η θανατική ποινή έχει καταργηθεί σε 152 χώρες. Το 2010 πιστεύεται πως εκτελέστηκαν θανατοποινίτες σε 21, το 2011 σε 18 και το 2012 σε 21 χώρες. Τουλάχιστον 2.390 άνθρωποι εκτελέστηκαν στη διάρκεια του 2008 σε 25 χώρες και άλλοι 8.864 βρίσκονται στη σειρά περιμένοντας τον θάνατό τους με εκτέλεση, με τις περισσότερες εκτελέσεις, 1.718, να γίνονται στην Κίνα.
Στις ΗΠΑ, τη μόνη χώρα του λεγόμενου δυτικού κόσμου που διατηρεί την θανατική ποινή, βρίσκεται σε ισχύ στις 32 επί συνόλου 50 πολιτειών. Οι μέθοδοι ποικίλλουν ανά πολιτεία και συμπεριλαμβάνουν τη θανατηφόρα ένεση, τον απαγχονισμό, το εκτελεστικό απόσπασμα, την ηλεκτρική καρέκλα και το θάλαμο αερίων.
Στην Ελλάδα, η θανατική ποινή καταργήθηκε επισήμως νομοθετικά το 1993 και συνταγματικά το 2001. Η τελευταία εκτέλεση στην χώρα μας είχε πραγματοποιηθεί το 1972, τα ξημερώματα της 25ης Αυγούστου. Ο Βασίλης Λυμπέρης, έχοντας κάψει ζωντανούς την πρώην σύζυγό του, την πεθερά του και τα δύο του παιδιά στο σπίτι τους στο Χαλάνδρι, καταδικάστηκε και εκτελέστηκε σε πεδίο βολής στο Ηράκλειο.
Η θανατική ποινή αποτελεί αντικείμενο ποικίλλων συζητήσεων και διαφωνιών, καθώς άπτεται πολλών ζητημάτων, με κυριότερο τον ρόλο του σωφρονιστικού συστήματος. Η διαφωνία είναι καθαρά αξιακή, αφού από την μια πλευρά βρίσκεται η αξία της ανθρώπινης ζωής και από την άλλη η ικανοποίηση του κοινού αισθήματος και η ανακούφιση του κύκλου του θύματος.
Η δικαιοσύνη σύμφωνα με τον Αριστοτέλη διακρίνεται σε:
- Διανεμητική: όταν απονέμεται με βάση την αξία του ανθρώπου.
- Διορθωτική: όταν απονέμεται με βάση την αρχή ότι όλα τα άτομα είναι ίσα μεταξύ τους.
- Δικαιοσύνη της αμοιβαιότητας: όταν απονέμεται με την ελεύθερη βούληση των μελών της κοινωνίας και είναι ιδιαίτερα σημαντική, συντελώντας στην ενότητά της.
Πως μπορεί, λοιπόν, μια κοινωνία να μιλάει για δικαιοσύνη όταν το σωφρονιστικό της σύστημα αποβλέπει στην εκδίκηση και όχι στην διόρθωση και επανένταξη του θύτη στην κοινωνία;
Σε μια εποχή πολιτισμικής προόδου, η εκτέλεση της θανατικής ποινής, ακόμα και για το πιο στυγερό έγκλημα, αποτελεί παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και η θανατική εκτέλεση αποτελεί τη μέγιστη ηθική και φυσική βλάβη που μπορεί να υποστεί ένα άτομο από την πολιτεία.
Ο Bob Dylan στο κομμάτι του “Seven Curses” που κυκλοφόρησε το 1963, αφηγείται την ιστορία του Old Reily, που συνελήφθη για κλοπή αλόγου και καταδικάστηκε σε θάνατο δια απαγχονισμού. Όταν η κόρη του έμαθε για την ποινή του πατέρα της πήρε χρυσό κι ασήμι και έτρεξε στον δικαστή για να εξαγοράσει την ζωή του πατέρα της, με τον δικαστή να ζητάει την ίδια σαν αντάλλαγμα. Ο πατέρας της την εκλιπαρούσε να μην δεχτεί αλλά εκείνη αποφάσισε να δοθεί στον δικαστή το ίδιο βράδυ για να σώσει τον πατέρα της από την κρεμάλα. Το επόμενο πρωί ξύπνησε και αντίκρισε το σώμα του πατέρα της να κρέμεται από την αγχόνη και συντετριμμένη έριξε «επτά κατάρες» στον δικαστή που την ξεγέλασε.
Ο Dylan συχνά μας παρουσιάζει μέσα από τα τραγούδια του την εικόνα μιας Αμερικής που άργησε πολύ να εντάξει την ανθρώπινη ζωή στις αξίες της κοινωνίας μιας χώρας που δημιουργήθηκε ως επί το πλείστoν από τυχοδιώκτες κυνηγούς χρυσού και χρήματος.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 8.10.2016
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.