Όποιος γλυτώνει έναν άνθρωπο από ένα δάκρυ, υψώνει ένα μέτρο το μπόϊ της ανθρωπότητας.
Νίκος Μόττας*
Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση για τα νόμπελ ειρήνης και την πρόταση να βραβευτούν με αυτό έλληνες κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου (για την αυτοθυσία και την αλληλεγγύη τους απέναντι σε πρόσφυγες-μετανάστες), αξίζει να κάνουμε μια σύντομη ανασκόπηση. Μια ανασκόπηση σε παλαιότερους- γνωστούς και μη εξαιρετέους- αποδέκτες των περήφημων βραβείων της ομώνυμης νορβηγικής ακαδημίας.
Για να δούμε, εν τέλει, τι είναι στην πραγματικότητα τα Νόμπελ ειρήνης: Αντιπροσωπεύουν πράγματι αυτό που πρεσβεύει το όνομα τους, δηλαδή επιβράβευση όσων παλεύουν για την ειρήνη, ή αποτελούν διαφημιστικό τρικ-όπλο στη φαρέτρα όσων παίζουν πολιτικά και διπλωματικά παιχνίδια στις πλάτες των λαών;
Βλέποντας κάποιος τα ονόματα των παραληπτών των βραβείων νόμπελ ειρήνης, από το 1901 μέχρι και σήμερα, θα διαπιστώσει ένα πράγμα: πως τα εν λόγω βραβεία έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, για «ξέπλυμα» εγκληματιών πολέμου, για τον «καθαγιασμό» ιμπεριαλιστικών σφαγείων.
Έχουμε λοιπόν και λέμε:
Το 1953 το βραβείο απονέμεται στον αμερικανό πολιτικό (Εξωτερικών και Άμυνας) και Στρατηγό Τζορτζ Μάρσαλ. Ο Μάρσαλ, μεταξύ άλλων, έμεινε γνωστός για το περίφημο σχέδιο που φέρει το όνομα του (Σχέδιο Μάρσαλ) και το οποίο αποτελούσε «Δούρειο Ιππο» του αμερικανικού καπιταλισμού, για την υπονόμευση του σοσιαλιστικού συστήματος και γενικά του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και για τη μεγαλύτερη διείσδυση των αμερικανικών μονοπωλίων στον ευρωπαϊκό χώρο. Πέραν τούτου, να θυμήσουμε πως (και) με την υπογραφή του Τζ.Μάρσαλ (τότε Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ), πάρθηκε η τελική απόφαση για ρήψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, τον Αύγουστο του 1945. Με λίγα λόγια, ο νομπελίστας ειρήνης Στρατηγός Μάρσαλ υπήρξε ένας εκ των πρωταιτίων του πλέον βάρβαρου ιμπεριαλιστικού εγκλήματος του 20ου αιώνα.
Το 1973 αποδέκτης του βραβείου νόμπελ ειρήνης είναι ο Χένρι Κίσινγκερ. Για τον εν λόγω αμερικανό πολιτικό τα πολλά λόγια περιττεύουν. Εκ των θεωρητικών της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής των ΗΠΑ μεταπολεμικά, το όνομα του Κίσινγκερ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με μια σειρά εγκλημάτων πολέμου: από τις ιμπεριαλιστικές αιματοχυσίες σε Βιετνάμ, Καμπότζη, Λάος και Μπαγκλαντές, μέχρι την σκοτεινή του ανάμειξη τη δεκαετία του ’70 στη Χιλή, την Κύπρο και στο ανατολικό Τιμόρ της Ινδονησίας. Ο Κίσινγκερ, λοιπόν, έχει τόση σχέση με την ειρήνη – και την προώθηση των ιδανικών της ειρήνης- όση σχέση είχαν με τη δημοκρατία οι δικτατορίες που ο ίδιος, ως ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, στήριξε: Πινοσέτ, ελληνική Χούντα, Χόρχε Βιδέλα, Σουχάρτο κλπ.
- Το 1975 το βραβείο απονέμεται στον ρώσο αντιφρονούντα, φυσικό στο επάγγελμα, Αντρέι Ζαχάρωφ. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1983, το Νόμπελ ειρήνης κερδίζει ένας άλλος…«αντιφρονούντας», ο πολωνός Λεχ Βαλέσα. Οι δύο περιπτώσεις βράβευσης των εν λόγω κυρίων δεν είναι διόλου τυχαίες: Και οι δύο, απο διαφορετικά μετερίζια ο καθένας, υπονόμευσαν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, στήριξαν αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις (στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης) και συνέβαλαν στην επικράτηση της αντεπανάστασης – και τελικά της καπιταλιστικής παλινόρθωσης- στις χώρες τους. Να θυμήσουμε πως, μεταξύ άλλων, ο Ζαχάρωφ υπήρξε εκ των υποστηρικτών του ανοιχτά ακροδεξιού, αντικομμουνιστή συγγραφέα Αλεξάντρ Σολζτενίτσιν, ενώ το 1968 τάχθηκε υπέρ της περιβόητης «Άνοιξης της Πράγας» και της παλινόρθωσης του καπιταλισμού.
Το 1990 – «για τον ηγετικό του ρόλο στη διαδικασία ειρήνευσης στον κόσμο»– το νόμπελ απονέμεται στο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Πριν ακόμη ξεκινήσει καριέρα ως διαφημιστής πίτσας και γυρολόγος-ομιλητής αμερικανοευρωπαϊκών φόρουμ, ο θλιβερός αυτός ανθρωπάκος πρόλαβε και πήρε βραβείο ειρήνης. Το ρόλο του εν λόγω κυρίου θα ήταν εντελώς περιττό να τον αναφέρουμε. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε πως η αδιαμφισβήτητη συμβολή του στην επικράτηση της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ δεν πήγε χαμένη – αντιθέτως, ανταμείφθηκε με ένα νόμπελ ειρήνης και δαφνοστεφανώθηκε ποικιλοτρόπως από το διεθνή ιμπεριαλισμό (π.χ. βραβείο Ελευθερίας «Ρόναλντ Ρίγκαν» το 1992).
- Το 2007 το νόμπελ ειρήνης πηγαίνει στα χέρια του Αλ Γκορ. Ο λόγος της απονομής ήταν η προσπάθεια του Γκορ να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τις λεγόμενες κλιματικές αλλαγές, την προστασία του περιβάλλοντος κλπ. Για όσους δεν θυμούνται, ο Γκορ δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο ούτε η δράση του περιορίστηκε ιστορικά σε θέματα οικολογικού ακτιβισμού. Από το 1993 έως το 2001 διετέλεσε 45ος αντιπρόεδρος των ΗΠΑ στην κυβέρνηση Κλίντον. Ο Αλ Γκορ, λοιπόν, που τιμήθηκε κι’ αυτός με νόμπελ ειρήνης ήταν δεύτερος τη τάξει σε μια κυβέρνηση που – ως ηγέτιδα της ΝΑΤΟϊκής συμμορίας- αιματοκύλλησε τη Γιουγκοσλαβία, σκορπώντας το θάνατο με βόμβες ραδιενεργού απεμπλουτισμένου ουρανίου. Αποτέλεσμα: περισσότεροι από 2.500 νεκροί άμαχοι, 12.500 τραυματίες, 13.000 σέρβοι πολίτες που μέχρι σήμερα αγνοείται η τύχη τους.
Το 2009 ήταν σειρά του Μπαράκ Ομπάμα να βραβευτεί με το νόμπελ ειρήνης. Το πότε και πως ο πρόεδρος Ομπάμα συνέβαλε στους σκοπούς της ειρήνης στον κόσμο είναι κάτι που, ενδεχομένως, μόνο η επιτροπή που τον βράβευσε μπορεί να μας εξηγήσει. Η πραγματικότητα ωστόσο είναι αμειλικτη. Ως πρόεδρος, ο νομπελίστας ειρήνης Ομπάμα συνέβαλε τα μέγιστα στο ΝΑΤΟϊκό σφαγείο της Λιβύης, με αποτέλεσμα 10.000 νεκρούς αμάχους, περισσότερους από 50.000 τραυματίες, 4.000 αγνοούμενους και ανυπολόγιστες καταστροφές. Ήταν ο ίδιος ο Μπαράκ Ομπάμα που, ενώ προεκλογικά υπόσχονταν να βάλει τέλος στον πολυετή ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο Ιράκ, τον Ιούνη του 2014 διέταξε νέα εισβολή αμερικανών πεζοναυτών με πρόσχημα την απειλή του Ισλαμικού Κράτους. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε τα ιμπεριαλιστικά παιχνίδια της αμερικανικής κυβέρνησης στην Συρία και το ρόλο της στο αιματηρό ουκρανικό πραξικόπημα, τότε μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε την συμβολή του προέδρου Ομπάμα στους σκοπούς της ειρήνης.
- Αν δεν έφταναν όλα τα παραπάνω, το 2012 η επιτροπή των βραβείων ήρθε να δώσει ένα τελειωτικό χτύπημα στην αξιοπιστία του νόμπελ ειρήνης. Το οποίο απονεμήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναι, η ΕΕ της ενεργό συμμετοχής σε δεκάδες ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις (Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Λιβύη κλπ) βραβεύτηκε για την συμβολή της στην ειρήνη. Πρόκειται για την ίδια ΕΕ των 30 εκατομμυρίων ανέργων, των 80 εκατομ. πολιτών που ζουν στο όριο της φτώχειας, την Ευρώπη της λιτότητας, της καπιταλιστικής ζούγκλας, την Ευρώπη των μνημονίων, των συμφωνιών του Μάαστριχτ, της Λισαβώνας, της Νίκαιας κλπ. Στην ΕΕ-φρούριο που, όταν δε βουλιάζει σκοπίμως σαπιοκάραβα γεμάτα πρόσφυγες στη Μεσόγειο, τους αφήνει να πνίγονται μόνοι τους στο Αιγαίο, στη Λαμπεντούζα και αλλού. Σε αυτήν την ΕΕ απονεμήθηκε νόμπελ ειρήνης!
Με βάση τα παραπάνω γίνεται σαφές το εξής: το βραβείο νόμπελ ειρήνης με οποίο έχουν τιμηθεί εγκληματίες πολέμου, μακελλάρηδες και τυχοδιώκτες της διεθνούς πολιτικής δεν αποτελεί τίτλο τιμής, αλλά μάλλον μια φθηνή υποκρισία.
Οι γιαγιάδες και ο ψαράς της Λέσβου, οι εκατοντάδες απλοί κάτοικοι των ελληνικών νησιών, που έδειξαν με αγνό τρόπο στοιχειώδη ανθρωπιά, καλοσύνη και αλληλεγγύη απέναντι στης « γης τους κολασμένους » δεν έχουν ανάγκη τα νόμπελ ειρήνης – δεν έχουν ανάγκη από βραβεία βουτηγμένα στο αίμα, την υποκρισία και την πολιτική σπέκουλα.
Αυτοί οι άνθρωποι έκαναν κάτι που δεν χωρά σε τυποποιημένες βραβεύσεις και ανταμοιβές. Έκαναν πράξη αυτό που έγραφε ο μέγας Ρίτσος: Όποιος γλυτώνει έναν άνθρωπο από ένα δάκρυ, υψώνει ένα μέτρο το μπόϊ της ανθρωπότητας.
* υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας.