Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ίσως δεν θέλουν να ακούσουν κάτι τέτοιο αυτή τη στιγμή , δεδομένου ότι μανιωδώς προσπαθούν να κλείσουν τα σύνορά τους για να σταματήσουν εκατοντάδες χιλιάδες απελπισμένους μετανάστες και αιτούντες για άσυλο να δραπετεύσουν από την πείνα και τη βία στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αλλά έχουν να αντιμετωπίσουν την ασταμάτητη δημογραφική δυναμική.
Τα ενισχυμένο σύνορα μπορεί να επιβραδύνουν κάπως αυτές τις πληθυσμιακές μετακινήσεις. Αλλά όσο πιο γρήγορα η Ευρώπη αναγνωρίσει ότι αντιμετωπίζει μεταναστευτικό κύμα από τις γειτονικές χώρες για αρκετές δεκαετίες, τόσο πιο γρήγορα θα αναπτύξει τις απαραίτητες πολιτικές για να βοηθήσει στην ενσωμάτωση των πολυάριθμων μεταναστών στις ευτωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες .
Αυτό δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Από καιρό ήταν μια πρόκληση για όλες τις πλούσιες χώρες, φυσικά, αλλά σε κρίσιμα σημεία η Ευρώπη κάνει μια ιδιαίτερα “φτωχή” δουλειά.
Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς μια πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης διαπίστωσε, ότι είναι πιο δύσκολο για τους μετανάστες να βρουν εργασία σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από ό, τι στις περισσότερες άλλες πλούσιες χώρες. Αλλά αυτό δεν εξηγεί γιατί είναι επίσης πιο δύσκολο για τα γεννημένα στην Ευρώπη παιδιά τους, τα οποία αναφέρουν ότι υφίστανται φυλετικές διακρίσεις περισσότερο από τους γονείς τους και πλήττονται από πολύ υψηλότερα ποσοστά ανεργίας από ό, τι τα παιδιά των γηγενών.
Αντί για την οχύρωση των συνόρων λοιπόν, οι ευρωπαϊκές χώρες θα ήταν καλύτερο να βελτιωθούν στατιστικά σε αυτό τον τομέα.Τα οφέλη θα είναι σημαντικά, τόσο για τους Ευρωπαίους πολίτες όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς η Ουγγαρία έσπευσε να υψώσει συρματοπλέγματα κατά μήκος των νότιων συνόρων της ΕΕ και οι υπόλοιποι ηγέτες πέτυχαν να σχεδιάζουν πως θα καταστρέψουν τα σκάφη των λαθρεμπόρων στα ανοικτά των ακτών της Βόρειας Αφρικής, το Τμήμα Πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών κυκλοφόρησε αθόρυβα μια τελευταία επανεκτίμηση της μελλοντικής αύξησης του πληθυσμού.
Ξεπερασμένη θεωρείται πλέον η προσδοκία ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φθάσει τα εννέα δισεκατομμύρια το 2050. Τώρα, ο ΟΗΕ προβλέπει ότι θα φτάσει σχεδόν τα 10 δισεκατομμύρια στα μέσα του αιώνα και θα ξεπεράσει τα 11 δισεκατομμύρια μέχρι το 2100. Και το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης θα προέλθει από τους φτωχούς, σε περιοχές του κόσμου που μαστίζονται από συγκρούσεις και προσπαθούν να αναζητήσουν στην Ευρώπη ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή.
Ο πληθυσμός της Αφρικής, οι οποίος έχει ήδη αυξηθεί κατά 50% με το πέρασμα του τελευταίου αιώνα, αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2050, σε 2,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ο πληθυσμός της Νότιας Ασίας μπορεί να αυξηθεί κατά περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο. Και η πυκνότητα του πληθυσμού της Παλαιστίνης αναμένεται να διπλασιαστεί έως 1.626 άτομα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (4,211 ανά τετραγωνικό μίλι), τρεις φορές μεγαλύτερη από την πυκνοκατοικημένη Ινδία.
Κατά τις επόμενες δεκαετίες, εκατομμύρια άνθρωποι είναι πιθανό να εγκαταλείψουν τις περιοχές αυτές, είτε αναγκασμένοι από τον πόλεμο, είτε από την έλλειψη ευκαιριών και των συγκρούσεων για τους πόρους, που θα έρθουν ως συνέπεια των κλιματικών αλλαγών. Η πλούσια Ευρώπη αναπόφευκτα θα είναι ένας πρωταρχικός προορισμός ως επιλογή.
”Με τον πληθυσμό της Αφρικής να αναμένεται να αυξηθεί κατά περισσότερο από τρία δισεκατομμύρια για τα επόμενα 85 χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ένα κύμα μετανάστευσης που κάνει τις τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με την αποδοχή εκατοντάδων χιλιάδων αιτούντων για άσυλο φαίνεται μη συγκρίσιμο,” γράφει ο Adair Turner, ο πρώην πρόεδρος της Αρχής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της Βρετανίας και τώρα πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη “Νέα Οικονομική Σκέψη”.
Η αρχική αντίδραση της Ευρώπης στο φαινόμενο ποικίλει, στην καλύτερη περίπτωση. Η Γερμανία, κυρίως, έχει δεσμευτεί μεγάλο μέγεθος πόρων για την κάλυψη των βασικών αναγκών των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που αναμένεται να υποδεχτεί φέτος. Αλλά αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση το πνεύμα που επικρατεί σε όλη την Ευρώπη. Η Ευρώπη κατά κύριο λόγο εξακολουθεί να επικεντρώνεται κυρίως στο πώς θα οχυρώσει καλύτερα τα σύνορά της, ακόμη και στο σημείο του κλεισίματος πολλών εσωτερικών συνόρων υπό άλλες συνθήκες είναι εντελώς ελεύθερη η μετακίνηση.
Υπάρχουν καλύτερες επιλογές. Η πλούσια ιστορία της μετανάστευσης σε όλο τον κόσμο δείχνει ότι οι νέοι πληθυσμοί των μεταναστών θα μπορούσαν να ενταχθούν στον ευρωπαϊκό κοινωνικό ιστό προς όφελος των Ευρωπαίων, ακόμη προς όφελος των περιοχών που άφησαν πίσω.
Πάρτε για παράδειγμα τη Βρετανία, όπου η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον υπόσχεται επίσημα να μειώσει την καθαρά ετήσια μετανάστευση από «εκατοντάδες χιλιάδες σε δεκάδες χιλιάδες.”
Ερευνητές στο Εθνικό Ινστιτούτο της Βρετανίας στο τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών καθώς και το Πανεπιστήμιο της Οτάβα υπολόγισαν ότι η εφαρμογή αυτής της πολιτικής θα μειώσει το εισόδημα της Βρετανίας κατά κεφαλήν, θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και θα αυξήσει τους φόρους εισοδήματος που θα πρέπει να αποπληρωθούν. Θεωρείται συνεπώς, ότι από το 2060 οι μισθοί των Βρετανών θα είναι κατά 3,3 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότεροι από ό, τι αν η κυβέρνηση εγκαταλείψει τους μετανάστες και το μετραναστευτικό ρυθμό στο έλεός τους.
Αυτή η δυναμική εφαρμόζονται σε ολόκληρο τον ανεπτυγμένο κόσμο. Οι Frédéric Docquier του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν στο Βέλγιο, Τσαλάρ Οζντέν από την Παγκόσμια Τράπεζα και Giovanni Peri του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, διαπίστωσαν ότι η μετανάστευση από το 1990 έως το 2000 είχε θετική επίδραση στους μισθούς των ντόπιων εργαζομένων – συμπεριλαμβανομένων και των χαμηλόμισθων εργαζομένων – σε όλες σχεδόν τις 34 χώρες στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Οι πλούσιες χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας και τους γηραιότερους πληθυσμούς μπορούν να επωφεληθούν από μετανάστες νεαρούς σε ηλικία εργασίας, οι οποίοι βοηθούν να τονωθεί ή επιβράδυνση της προσφοράς του εργατικού δυναμικού τους. Από το 2000 έως το 2010, οι μετανάστες αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα δύο τρίτα της αύξησης του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού. Οι μετανάστες φέρνουν την ποικιλομορφία που θα συμπληρώσει τις ικανότητες των ντόπιων: Διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης και παραγωγικότητας και διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης.
Θα δώσει ώθηση στις επενδύσεις των επιχειρήσεων να επωφεληθούν από το πρόσθετο εργατικό δυναμικό. Έχουν άμεση επίδραση στους ντόπιους εργαζόμενους ώστε να στραφούν σε επαγγέλματα που αξιοποιούν τις γλωσσικές τους δεξιότητες και άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Παρά τις δημοφιλείς αντιλήψεις για το αντίθετο, οι μετανάστες είναι συχνά υψηλού μορφωτικού επιπέδου, και γενικά δεν επιβαρύνουν το δημόσιο ταμείο. Ο Stefano Scarpetta, διευθυντής του τμήματος απασχόλησης, εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων του ΟΟΣΑ, δήλωσε ότι οι μετανάστες συνεισφέρουν περισσότερο συχνά σε φόρους σε σχέση με τις δημόσιες παροχές που προσελκύουν. Επιπλέον, οι χώρες αποστολής μεταναστών στο εξωτερικό συχνά επωφελούνται, πάρα πολύ.
«Τα εμβάσματα μεταφέρουν μέρος των κερδών από την αύξηση της παραγωγικότητας των μεταναστών πίσω στους ντόπιους που παρέμειναν στην πατρίδα», έγραψε ο Τζουλιάν Ντι Τζιοβάνι του Universitat Pompeu Fabra στη Βαρκελώνη, ο Andrei Levchenko του Πανεπιστημίου του Michigan και ο Francesc Ortega του Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.
Φυσικά, η πιο λογική απάντηση σε μεγάλης κλίμακας μετανάστευση πρέπει να περιλαμβάνει βοήθεια σε ασταθείς, φτωχές χώρες στην Αφρική πέρα από την αντιμετώπιση της δημογραφικής πίεσης που δημιουργείται όπως υποστηρίζει ο κ Turner. Η επένδυση στο ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο, απλά δεν μπορεί να συμβαδίσει με την αύξηση του πληθυσμού. Ούτε και η δημιουργία θέσεων εργασίας.
Η επίτευξη της δημογραφικής μετάβασης σε χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας και γονιμότητας θα απαιτήσει όχι μόνο την επένδυση στην εκπαίδευση των γυναικών και την ενθάρρυνση της χρήσης αντισυλληπτικών, αλλά και την απελευθέρωση των γυναικών να κάνουν τις δικές τους επιλογές σχετικά με την αναπαραγωγή.
Εν τω μεταξύ, η πρόκληση για την Ευρώπη είναι πραγματική. Η είσοδος εκατομμυρίων μεταναστών διαφορετικών φυλών, θρησκειών και πολιτισμών από μακρινές χώρες θα προκαλέσει πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις για τις ευρωπαϊκές χώρες που παραμένουν μέχρι σήμερα αρκετά ομοιογενείς.
Οι κοινωνιολόγοι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει τη σημασία της φυλετικής και πολιτισμικής ομοιογένειας της Ευρώπης στην οικοδόμηση της πολιτικής στήριξης για τα πλούσια κράτη πρόνοιας με ισχυρά δίκτυα ασφαλείας. Θα ήταν πιο εύκολο για τους λευκούς, χριστιανούς Ευρωπαίους να ανεχθούν την υψηλή φορολογία αν επρόκειτο να πληρώσουν προς όφελος άλλων λευκών, χριστιανών όπως είναι και οι ίδιοι.
Η πρόσβαση στην απασχόληση αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την επιτυχία. Αλλά η συνολική αποστολή είναι μεγαλύτερη, για να κλείσει τελικά τις κοινωνικο-οικονομικές διαφορές μεταξύ των μεταναστών και των απογόνων τους και τους ντόπιους Ευρωπαίους. «Αυτό που έχει σημασία είναι η κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών στις χώρες υποδοχής», είπε ο κ Scarpetta. “Αυτή δεν θα συμβεί από μόνη της».
Στο τέλος, η επιλογή είναι σαφής. Η καλύτερη επιλογή της Ευρώπης για τη δική της ευημερία, είναι να αξιοποιηθεί η πολυμορφία την οποία θα φέρει η μετανάστευση.
Μετάφραση-επιμέλεια κειμένου : Συντακτική ομάδα Ν.