Ιστορία

Κάτω από την Ακρόπολη: Μάχες μιας σκοτεινής εποχής

By Κώστας Κουσαρίδας

April 10, 2015

Aπό τον Κώστα Κουσαρίδα

Κατεβαίνοντας την Αποστόλου Παύλου, κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης, φτάνουμε στο πολυσύχναστο Θησείο. Το όνομα του Θησείου δόθηκε από τον παρακείμενο ναό του Ηφαίστου που, εσφαλμένα, παλιότερα ονομαζόταν Θησείο λόγω των ανάγλυφων παραστάσεων των άθλων του Θησέα,που φέρονται στις μετώπες του.

Στο αριστερό μας χέρι, λοιπόν, βρίσκουμε την οδό Ηρακλειδών με τις πολλές γνωστές καφετέριες του Θησείου. Σε αυτό το σημείο, η Ηρακλειδών τέμνεται με τη Νηλέως και, φτάνοντας στον αριθμό 1, συναντάμε ένα διώροφο νεοκλασικό που τώρα πια στεγάζει ένα μικρό καφέ.

Το αρχηγείο της ¨Οργάνωσης Χ¨ στην οδό Νηλέως στο Θησείο.

Σε αυτό ακριβώς το κτίριο, που στέκει ακόμα εκεί, κατά την διάρκεια της Κατοχής, στεγαζόταν η έδρα της περιβόητης ¨Οργάνωσης Χ¨.

Προπομπός της ¨Οργάνωσης Χ¨ ήταν η οργάνωση Άγνωστος Μεραρχία,η οποία συστάθηκε μόνο από αξιωματικούς, τους Στρατηγούς Γ. Λάβδας και Β. Βραχνός και τα ηγετικά στελέχη, Κ. Παπακωνσταντίνου, Θ. Κετσέα, Αγησίλαο Σινιώρη και Γεώργιο Γρίβα. Κατά τον Γρίβα, η οργάνωση θα έπρεπε να συμπεριλάβει, πλην των στρατιωτικών, και πολίτες ώστε να αποκτήσει λαϊκό έρεισμα.

Παρόλες τις παροτρύνσεις, οι επιτελείς επέμειναν στην επάνδρωση μόνο από αξιωματικούς, προκαλώντας τη διάσπαση σε δύο διαφορετικές ομάδες, την ομάδα Εύορκων Στελεχών, υπό τους Στρατηγούς Λαβδά και Βραχνό και την ¨Οργάνωση Χ¨, υπό τον αντισυνταγματάρχη Πεζικού Γεώργιο Γρίβα.

Ο αντισυνταγματάρχης Πεζικού Γεώργιος Γρίβας, γνωστός με το ψευδώνυμο ¨Διγενής¨

Πολιτικός αρχηγός της οργάνωσης ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Χρύσανθος. Η οργάνωση αυτή είχε εθνικιστικό, αντικομμουνιστικό και φιλοβασιλικό προσανατολισμό,παραμένοντας πιστή στον Γεώργιο Β’, που ήταν στο Κάιρο. Το σήμα της άλλωστε ήταν η μονογραφή του Γεωργίου (Χ). Κατά τη διάρκεια της κατοχής επιδόθηκε σε συλλογή πληροφοριών, κατασκοπία, αναγραφή συνθημάτων και φυγάδευση Ελλήνων προς τη Μέση Ανατολή.

Το σήμα της οργάνωσης.

Ως καθαρά ένοπλη οργάνωση, εξοπλίστηκε με αγορές όπλων από τους αποχωρούντες Γερμανούς και με μοναδικό πια σκοπό την παρεμπόδιση της κατάληψης της εξουσίας από το ΕΑΜ και το στρατιωτικό του κομμάτι, ΕΛΑΣ. Αναγνωρίσθηκε επίσημα, με βασιλικό διάταγμα της 10ης Μαρτίου του 1950, ως Εθνική Οργάνωση Εσωτερικής Αντίστασης.

Χίτες μπροστά από το Μέγαρο Πάλλη στο Σύνταγμα.

Στα Δεκεμβριανά συμμετείχε ενεργά στο πλευρό του στρατού της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου και των αγγλικών δυνάμεων του στρατηγού Σκόμπι, ο οποίος είχε διοριστεί αρχιστράτηγος των Ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.

Η ¨Οργάνωση Χ¨, κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, προσέφερε αποφασιστικής σημασίας βοήθεια στους Άγγλους και στα στρατεύματά τους. Παράδειγμα αποτελείη αιματηρή ¨Μάχη του Θησείου¨, ηπρώτη μάλισταπου διεξήχθη ανάμεσα σε μονάδα του ΕΛΑΣ και το σύνολο της ¨Οργάνωσης Χ¨, εδρευούσης στην περιοχή.

Η μάχη διήρκεσε μερικές ώρες και ο ΕΛΑΣ κατέβαλε την άμυνα των αντιπάλων του. Οι Βρετανοί επενέβησαν με άρματα και μετέφεραν τον αρχηγό της ¨Οργάνωσης Χ¨, Γεώργιο Γρίβα, στο βρετανοκρατούμενο κέντρο της Αθήνας. Στις 6 Δεκεμβρίου, ενώ ο ΕΛΑΣ είχε ήδη ξεκινήσει την πολιορκία κατά του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, στη λεγόμενη Μάχη του Μακρυγιάννη, Χίτες επάνδρωσαν θέσεις στη Λεωφόρο Συγγρού, ανακουφίζοντας με αυτό τον τρόπο τη Χωροφυλακή.

Το κτιριακό συγκρότημα, που στέγαζε το Σύνταγμα Χωροφυλακής Αθηνών, βρισκόταν στη συνοικία Μακρυγιάννη, κάτω από τον Βράχο της Ακρόπολης, η οποία έφερε το όνομα του αγωνιστή της Επανάστασης του 1821, Ιωάννη Μακρυγιάννη (καθότι εκεί βρισκόταν το σπίτι του και όλη η περιοχή περιήλθε στην ιδιοκτησία του μετά την νίκη των Ελλήνων και την αποχώρηση των Τούρκων).

Οι στρατώνες της Χωροφυλακής ήταν στο οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Διονυσίου Αεροπαγίτη, Μητσαίων, Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου.Το κεντρικό κτίριο της παλιάς Χωροφυλακής βρίσκεται ακόμα επί της οδού Διονυσίου Αεροπαγίτου, στον περίβολο του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

Η Χωροφυλακή στου Μακρυγιάννη.

Το Μουσείο της Ακρόπολης και δεξιά το κτίριο της Χωροφυλακής.

Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι Χίτες συμμετείχαν και στις εκτελέσεις που ξεκίνησαν τη ¨Μαχη της Αθήνας¨. Πάντα σύμφωνα με τη μαρτυρία του Νίκου Φαρμάκη, μέλους της ¨Οργάνωσης Χ¨, κατά τη διάρκεια της πορείας στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, μετά από διαταγή του τότε αρχηγού της αστυνομίας, Άγγελου Έβερτ, το πλήθος δέχτηκε πυροβολισμούς από την ταράτσα της τότε Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών, το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας και τα γύρω κτίρια, προκαλώντας έτσι τον θάνατο 33 ανθρώπων και τον τραυματισμό 140.

3 του Δεκέμβρη του 1944.

Πλατεία Συντάγματος.

Βρετανικά τανκς στην Κοραή.

Βρετανοί στρατιώτες στους δρόμους της Αθήνας.

Η ¨Οργάνωση Χ¨ κατηγορήθηκε για τις στενές σχέσεις που διατηρούσε, ήδη από το 1943, με την κατοχική κυβέρνηση. Η ‘Χ’ υπέγραψε πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των εφτά “εθνικών οργανώσεων” (Οργάνωση Χ, ΡΑΝ, Εθνική Δράση, ΕΔΕΣ Αθήνας, ΕΔΕΜ, ΕΚΟ, Τρίαινα) και την Υπηρεσία Πληροφοριών του Υπουργείου Άμυνας, της κατοχικής δωσίλογης κυβέρνησης.

Πλέον, όποτε τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας συλλάμβαναν ενόπλους των οργανώσεων αυτών, τους άφηναν ελεύθερους επιστρέφοντας τον οπλισμό τους. Εξάλλου, πολλοί εύζωνοι των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν ταυτόχρονα και μέλη της ‘Χ’. Παράλληλα, το 1943, ο Γρίβας είχε εκφράσει την επιθυμία του για σύναψη συμφωνίας με τη Βέρμαχτ, αλλά όπως σημείωσε ο αρχαιολόγος Ρ. Χάμπε, στέλεχος του Β’ γραφείου, «οι ηλίθιοι της γερμανικής ηγεσίας τον πληροφόρησαν ότι δεν διαπραγματεύονταν με αρχηγό συμμορίας».

Λόγω όλων αυτών και πολλών ακόμα, που δεν χωρούν να εξιστορηθούν στη μικρή μας βόλτα στο Θησείο, ο όρος ¨Χίτης¨ δικαιολογημένα απέκτησε αρνητική έννοια, εφόσον παρέπεμπε στους προσκυνημένους, εκείνα τα χυδαία ελληνόφωνα ανδρείκελα του κατακτητή και συνδέθηκε με σκοτεινές εποχές προδοσίας και δοσιλογισμού κατά των Ελλήνων, πολλοί από τους οποίους, τα αιματοβαμμένα εκείνα χρόνια, μάχονταν με αυταπάρνηση, υπό αντίξοες συνθήκες, σε πόλεις, χωριά, βουνά με μοναδικό σκοπό την αποτίναξη του Ναζιστικού ζυγού, την απελευθέρωση της Ελλάδας και την εθνική αναδημιουργία.