Πάσχα 1916: Ποιοι ήταν ο Connolly και ο Pearse
Η επί μακρόν θυσίαΦτιάχνει πέτρα απ“ την καρδιά. Ω, μα πότε θα σημαίνει πως αρκεί; Αυτό “ναι μέρισμα των Ουρανών και το δικό μας: Να ψιθυρίζουμε το “να όνομα μετά το άλλο – Πώς η μητέρα προφέρει τ” όνομα του παιδιού της Μόλις ο ύπνος έλθει Σε μέλη που έτρεξαν τρελά όλ” την ημέρα. Τι “ναι αυτό, αν όχι σούρουπο; Όχι, όχι, όχι νύχτα, μόνο θάνατος Τελικά, αποδείχτηκε άχρηστος; Εφόσον η Αγγλία τηρεί τα πιστεύω της Παρ” όσα έγιναν κι έχουν λεχθεί. Γνωρίζουμε τι ονειρεύτηκαν γνωρίζουμε αρκετά Για να εννοήσουμε τα όνειρα και τον θάνατό τους. Tι κι αν η απροσμέτρητη, η υπερβολική αγάπη Τούς άφησε εμβρόντητους μέχρι που πέθαναν; Θα το πω σε μια στροφή: Ο Mακ Nτόνα κι ο Mακ Mπράιντ, Ο Kόνολλυ κι ο Πηρς, Τώρα και εις τον άπαντα αιώνα, Κατ” όπου το πράσινο κυριαρχεί, Αλλάζουν, αλλάζουν εντελώς: Κι η τρομερή ομορφιά γεννήθηκε.
Το επικό ποίημα του Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς για την εξέγερση του Πάσχα το 1916 απαθανάτισε ένα γεγονός που κατέχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας ελληνικής τραγωδίας και το οποίο 100 χρόνια μετά είναι ακόμα ικανό να ανακινήσει δυνατά συναισθήματα.
Σπάνια έχει υπάρξει ισάξια θρασύτητα και γενναιότητα, στα όρια της παραφροσύνης, απ” αυτήν των περισσότερων από 1.200 εθελοντών της Ιρλανδικής Δημοκρατικής Αδελφότητας με επικεφαλής τον Patrick Pearse, σε συνδυασμό με εθελοντές του Ιρλανδικού Στρατού Πολιτών με επικεφαλής τον James Connolly οι οποίοι ενώθηκαν την Δευτέρα του Πάσχα του 1916 για να δημιουργήσουν τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό – εξαπολύοντας μια ένοπλη εξέγερση στο Δουβλίνο απέναντι στο Βρετανικό καθεστώς. Αυτό που κάνει το γεγονός αυτό ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι την στιγμή που συνέβη, η Βρετανία έλεγχε μια αυτοκρατορία που κάλυπτε το ένα τέταρτο του πλανήτη και είχε στρατό 1 εκατομμυρίου ανδρών. Οι περισσότεροι από αυτούς τους άνδρες, ήταν συμμετέχοντες και θύματα της μαζικής σφαγής που εξελισσόταν στην Ευρώπη εκείνη την στιγμή, κοινώς, ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Το αναφαίρετο δικαίωμα ενός αποικιοκρατούμενου λαού.
Αυτό που ήταν αδιαπραγμάτευτο ένα αιώνα πριν, και παραμένει εξίσου σήμερα, είναι ότι το ηθικό δικαίωμα ενός αποικιοκρατούμενου λαού να ξεσηκωθεί και να αντισταθεί στην κατοχή και την αποικιοποίησή του είναι αναφαίρετο. Σε ανταπόκριση με αυτήν την θέση οι Ιρλανδοί άνδρες και γυναίκες που πήραν τα όπλα την Δευτέρα του Πάσχα του 1916 αποτελούν την απόδειξη του πνεύματος χειραφέτησης και αντίστασης που βρίσκεται μέσα σε όλους μας αλλά παραμένει υποταγμένο από το τεράστιο βάρος των ιδεολογικών αλυσίδων του status quo.
Είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, αυτές οι αλυσίδες ενισχύονται και ανανεώνονται κάθε λεπτό της κάθε μέρας, καθώς εμείς συνεχίζουμε κανονικά την ζωή μας κατά την διάρκεια της οποίας οι προσλαμβανόμενες αλήθειες της κυρίαρχης ιδεολογίας ουρλιάζουν προς το μέρος μας μέσα από κάθε διαφημιστική πινακίδα, κάθε τηλεοπτικό σόου, κάθε ταινία και κάθε δελτίο ειδήσεων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο γεγονότα όπως η εξέγερση του Πάσχα στο Δουβλίνο, η Μπολσεβίκικη Επανάσταση που ακολούθησε λίγο μετά από αυτή και κάθε επανάσταση ή εξέγερση που έχει υπάρξει, είναι τόσο σπάνια και συμβαίνουν μόνο όταν αναδύεται μια ομάδα ανδρών και γυναικών που είναι έτοιμη, ικανή και πρόθυμη να σπάσει αυτές τις αλυσίδες και να επιβιβαστεί σε ένα πλοίο με άγνωστο πεπρωμένο που το κινεί μπροστά μια ανώτερη αλήθεια από αυτήν που τους ταΐζουν από την μέρα που γεννήθηκαν.
Pearse και Connolly
Οι δύο άνδρες που καθοδήγησαν την εξέγερση του Πάσχα, ο Patrick (Padraig) Pearse και ο James Connolly, είχαν σαν κοινό αυτήν την ιδιαίτερη ποιότητα (πάστα) ανθρώπου, παρότι οικοδόμησαν μια από τις πιο περίεργες συμμαχίες που υπήρξαν στην ιστορία του εθνικοαπελευθερωτικού ή επαναστατικού αγώνα.
Ο Pearse ήταν δάσκαλος, ποιητής, συνήγορος, συγγραφέας και πρωταθλητής της ιρλανδικής γλώσσας και πολιτισμού. Από πολύ μικρή ηλικία ανέπτυξε μια ρομαντική προσκόλληση στην ιρλανδική ιστορία, και την πραγματική αλλά και την μυθολογική, κάτι που τον διαπότισε με την πίστη στην ανάγκη μιας «θυσίας αίματος» ούτως ώστε να αφυπνιστεί ο Ιρλανδικός λαός και να παλέψει για την ελευθερία του. Ιδεαλιστής και ρομαντικός στον πυρήνα της ύπαρξης του, φαίνεται ότι ακολουθούσε την ονειρική ζωή ενός άνδρα που ο απώτερος σκοπός του ήταν η επίτευξη της αθανασίας. Το βλέπουμε στην συγγραφική του δουλειά: «Το αίμα είναι καθαρκτικό και ιερό, και το έθνος που το αντιμετωπίζει σαν τον τελικό τρόμο έχει χάσει την ανθρωπιά του… υπάρχουν πολλά πράγματα χειρότερα από την αιματοχυσία, και η σκλαβιά είναι ένα από αυτά!»
Ο James Connolly, από την άλλη, σμιλεύτηκε από την ολοκληρωτική φτώχεια μιας παιδικής ηλικίας στο Εδιμβούργο του 19ου αιώνα, όπου σαν παιδί Ιρλανδών ζούσε ανάμεσα στην αθλιότητα της κλυδωνιζόμενης από τις ασθένειες φτωχογειτονιάς, στην περιοχή όπου κατοικούσε η ιρλανδική κοινότητα της πόλης, η οποία, όπως και σε διάφορες πόλεις σε όλη την Σκωτία, περιφρονούταν από τον εγχώριο πληθυσμό σαν μια αλλοδαπή παρουσία που μολύνει την κοινωνία με τα «αλλοδαπά» θρησκευτικά της πιστεύω και την κουλτούρα της.
Η φτώχεια που βίωσε και της οποίας έγινε μάρτυρας ο Connolly πυροδότησε μια πολιτική και ιδεολογική αφύπνιση, που τον οδήγησε στο να εξελιχθεί σε έναν αφοσιωμένο συνδικαλιστή, σοσιαλιστή και Μαρξιστή. Ήταν όταν υπηρετούσε στην Ιρλανδία σαν Βρετανός στρατιώτης σε νεαρή ηλικία, εκεί όπου βίωσε από πρώτο χέρι τις ρατσιστικές και απάνθρωπες ιδιότητες της αποικιοκρατίας, που απέκτησε την εμμονή να πάρει μαζί του την ιρλανδική εργατική τάξη στην υπόθεση του μαζικού επαναστατικού αγώνα.
Εκτός από εξαιρετικός οργανωτής και φυσικός ηγέτης, ο Connolly ήταν σημαντικός στοχαστής και θεωρητικός. Ιδιαίτερα η δουλεία του πάνω στο εθνικό ζήτημα, που αποτέλεσε ένα από τα πιο δύσκολα ερωτήματα για όσους ήταν αφοσιωμένοι στην προλεταριακή αλληλεγγύη πέρα από τα εθνικά σύνορα, ήταν μια εξαιρετική συνεισφορά στον Μαρξιστικό Κανόνα. «Αν αφαιρέσεις τα Αγγλικά στρατεύματα αύριο και σηκώσεις την πράσινη σημαία στο κάστρο του Δουβλίνου,» έγραψε «αν δεν έχεις θέσει τις βάσεις για την οργάνωσης της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας οι προσπάθειες σου θα είναι μάταιες. Η Αγγλία θα είναι κυρίαρχός σου ακόμα. Θα σε κυριεύει μέσω των καπιταλιστών της, των τσιφλικάδων, των κεφαλαιούχων, μέσα από τα εμπορικά και ατομικιστικά ιδρύματα που έχει φυτέψει σε αυτήν την χώρα και τα οποία έχουν ποτιστεί με τα δάκρυα των μανάδων και το αίμα το αίμα των μαρτύρων μας.»
Μπορεί κάποιος, που υπηρετεί την Δημοκρατία της Ιρλανδίας σήμερα, να αμφιβάλλει για την ειλικρίνεια αυτών των λέξεων;
Φαίνεται παράξενο, σύμφωνα με το προφίλ και την πολιτική του θέση, το ότι ένας άνδρας αφοσιωμένος στην μαζική δράση της Ιρλανδικής και διεθνούς εργατικής τάξης ως του πυλώνα της επαναστατικής αλλαγής, έπρεπε να αγκαλιάσει την απεγνωσμένη τακτική της ένοπλης εξέγερσης μιας μικρής μειοψηφίας απέναντι στο Βρετανικό καθεστώς.
Η αιτία μπορεί να βρεθεί στην απόγνωσή του μπροστά στην θέα χιλιάδων Ιρλανδών εργαζόμενων που στρατολογήθηκαν να παλέψουν στα χαρακώματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υπό την αιγίδα των Βρετανικών όπλων, των ίδιων όπλων που κρατούν την αγαπημένη του Ιρλανδία σε αποικιακή υποδούλωση. «Αυτός ο πόλεμος μου φαίνεται το πιο φρικαλέο έγκλημα σε όλους τους αιώνες. Μέσα σε αυτόν η εργατική τάξη είναι καταδικασμένη να θυσιαστεί έτσι ώστε μια μικρή κλίκα κυρίαρχων και κατασκευαστών όπλων να μπορέσει να καταλαγιάσει την δίψα της για εξουσία και την απληστία της για πλούτο. Έθνη θα εξαλειφτούν, η πρόοδος θα σταματήσει και το διεθνές μίσος θα αναγερθεί σε θεότητα με σκοπό την λατρεία του.»
Ήταν αυτό που τον οδήγησε στον απελπισμένο δρόμο που ξεδιπλώθηκε τη Δευτέρα του Πάσχα του 1916, ελπίζοντας ότι θα ανύψωνε την συνείδηση της Ιρλανδικής εργατικής τάξης να ακολουθήσει το παράδειγμά τους και να αντισταθεί απέναντι στο Βρετανικό καθεστώς. Αυτή η στροφή στη «δράση πριν την συνείδηση» από την πλευρά του Connolly συναρθρώθηκε με την αφοσίωση του Pearce σε μια «θυσία αίματος» για την υπόθεση της Ιρλανδίας και αποτέλεσε τον βασικότερο παράγοντα σε αυτήν την περίεργη συμμαχία που έγραψε ιστορία.
Επακόλουθα
Το επακόλουθο των 6 ημερών μάχης, που ολοκληρώθηκε με την παράδοση των αντιστασιακών εξαιτίας της τεράστιας δύναμης πυρός των Βρετανών, αποδείχθηκε τόσο δραματικό όσο η ίδια η εξέγερση. Αυτοί που αναμείχθηκαν αρχικά διασύρθηκαν από τους συμπολίτες τους στο Δουβλίνο, που τους κατηγόρησαν ότι ευθύνονται για την καταστροφή τεράστιων κομματιών της πόλης. Όταν βάδιζαν αιχμάλωτοι μέσα από την πόλη του Δουβλίνου της οποίας τεράστια κομμάτια είχαν μετατραπεί σε ερείπια ως αποτέλεσμα της εκτεταμένης χρήσης πυροβολικού από τις Βρετανικές δυνάμεις, εξυβρίστηκαν και λιθοβολήθηκαν, ειδικά από τις γυναίκες των οποίων οι άνδρες και τα παιδιά πολεμούσαν εκείνη την στιγμή στα χαρακώματα στη Γαλλία.
Μα το λαϊκό συναίσθημα σύντομα αγκάλιασε τους αντιστασιακούς μιας και οι ηγέτες εκτελούνταν ο ένας μετά τον άλλο χωρίς δίκη ή την δέουσα διαδικασία. Τελικά, 15 εκτελέστηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα, συμπεριλαμβανομένων και των εφτά υπογραφόντων της Ιρλανδικής Διακήρυξης- με σειρά οι Padraig Pearse, James Connolly, Thomas J Clarke, Sean Mac Diarmada, Thomas MacDonagh, Eamonn Ceannt και Joseph Plunkett.
Κατά την διάρκεια του στρατοδικείου που πραγματοποιήθηκε στο κελί του λίγο πριν εκτελεσθεί, ο τραυματισμένος James Connolly είπε «Με την πίστη ότι η Βρετανική κυβέρνηση δεν έχει κανένα δικαίωμα στην Ιρλανδία, ουδέποτε είχε και ποτέ δεν θα μπορέσει να έχει, στο παρόν, ή σε οποιαδήποτε γενιά Ιρλανδών, ακόμη και μιας σεβαστής μειοψηφίας, είμαι έτοιμος να πεθάνω για να επαναβεβαιώσω την αλήθεια, ότι αυτή η Βρετανική κυβέρνηση θα μείνει στην μνήμη των ανθρώπων ως σφετεριστική και ως διαπράττουσα έγκλημα απέναντι στην ανθρώπινη πρόοδο.»
Εν τω μεταξύ, ο Patrick Pearse κατέθεσε, «Δεν μπορείτε να κατακτήσετε την Ιρλανδία. Δεν μπορείτε να σβήσετε το ιρλανδικό πάθος για ελευθερία. Αν η θυσία μας δεν ήταν αρκετή για να κερδίσουμε την ελευθερία, τότε τα παιδιά μας θα την κερδίσουν με μια μεγαλύτερη θυσία.»
Ο Pearse αποδείχθηκε σωστός. Η θυσία του και των υπολοίπων που εκτελέστηκαν άναψε την φλόγα της Ιρλανδικής αντίστασης απέναντι στην Βρετανική κυριαρχία, η οποία έληξε με τον σχηματισμό του Ελεύθερου Ιρλανδικού Κράτους το 1922 μετά από ένα πικρό ανταρτοπόλεμο που διήρκησε 3 χρόνια, και ακολουθήθηκε από ένα σύντομο εμφύλιο μεταξύ παλιών συντρόφων σχετικά με τους όρους της Αγγλό-Ιρλανδικής συνθήκης, η οποία κατοχύρωνε τον χωρισμό 6 πολιτειών στον Βορρά, που παρέμεινε και παραμένει υπό τον Βρετανικό ζυγό.
Όπως ο Γεητς έγραψε στο ποίημα του, με την Εξέγερση του Πάσχα το 1916, μια τρομερή ομορφιά γεννήθηκε.
Το άρθρο πρωτοεμφανίστηκε στο American Herald Tribune.
Μετάφραση ποιήματος: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος – Θωμάς Τσαλαπάτης
Μετάφραση άρθρου – Επιμέλεια: Παλαιολόγος Ανδρέας – Παναγιώτου Νικολέττα
infotruthout, «Who were Connolly and Pearse» του John Wright, 25/3/2016 – πηγή counterpunch