Συνέντευξη στην Γιάννα Παπαπαύλου για το Νόστιμον Ήμαρ
Που θα μπορούσε κάποιος να σκορπιστεί, μια μέρα βαρετής μάλλον υφής και αφόρητης ζέστης, στο κέντρο της Αθήνας; Ο δρόμος μου με έβγαλε στη στοά Κουρτάκη και στον οικείο χώρο του βιβλιοπωλείου-πολυχώρου «Φωταγωγός», όπου πέρα από τις προσεγμένες επιλογές βιβλίων, τα παλιά βινύλια, τις αφίσες και τα καρτ ποστάλ, βρέθηκα ανάμεσα στα μυστηριώδη έργα του εικαστικού Βασίλη Μπότουλα.
Photo Credits: Νικολέττα Κατσαμπερη
Τα έργα του αποτελούν ένα ταξίδι μέσα στον κόσμο του χαρτιού και του πλούσιου χωρικού μικρόκοσμου της εξαντλητικής λεπτομέρειας του αποτυπώματος της γραφίδας του. Ξετυλίγοντας αυτό που ο χώρος έχει αποθηκεύσει κατά τη διάρκεια του δημιουργικού χρόνου του καλλιτέχνη, ανακάλυψα την πνευματική αναζήτηση, αγωνία και μόχθο για την απόκτηση της προσωπικής εικαστικής γραφής, η οποία μπορεί να καλύψει είτε την επιφάνεια ενός μικρού χαρτιού post–it, είτε ενός μεγάλου χαρτιού ζωγραφικής αλλά ακόμη και τις κοιλότητες του βλήματος μιας βόμβας ή μιας λάμπας. Αυτή η επεκτατικά αυθόρμητη δημιουργική έκφραση που ηλεκτρίζει ότι θελήσει να αγγίξει, μου υπενθυμίζει τη σύνδεση που έκανε ο Marcel Duchamp ανάμεσα στον ηλεκτρισμό και στην εικαστική δημιουργία, λέγοντας πως «η τέχνη είναι ένα είδος εσωτερικού ρεύματος μέσα στον άνθρωπο».
Η συνομιλία μου με τον Βασίλη Μπότουλα είχε μια απρόσμενη έκβαση, την καταγραφή μιας ενδιαφέρουσας κουβέντας σε σημειώσεις χαρτιών post-it, που αργότερα εξελίχθηκαν στο κείμενο της συνέντευξης που ακολουθεί.
Ο Φωταγωγός φιλοξενεί αυτές τις ημέρες την ατομική σου έκθεση με τίτλο «Ιερός Πανικός-Upward Panic». Πες μας λίγα λόγια για τη δουλειά που παρουσιάζεις, καθώς και γιατί έδωσες τον τίτλο “Ιερός Πανικός”.
Η δουλειά στην έκθεση αυτή είναι κατά κύριο λόγο έργα των τελευταίων μηνών και κάποια παλιότερα στο ίδιο ύφος. Όπως λέει ο Πάνος Φαμέλης στο εξαιρετικό του κείμενο, ο οποίος και επιμελήθηκε το στήσιμο, με τη δουλειά αυτή εξερευνώ το αισθητικό αποτέλεσμα της επανάληψης οριοθετημένων σημείων προσπαθώντας να δημιουργήσω έναν ιδιαίτερο κώδικα επικοινωνίας μεταξύ του εαυτού μου, της δουλειάς μου και του θεατή. Ο τίτλος «Ιερός Πανικός – Upward Panic» δανείστηκε από και δόθηκε ως φόρος τιμής στο βιβλίο και γενικότερα στο έργο της Εύας Πάλμερ Σικελιανού, τα οποία πραγματεύονται τους τρόπους με τους οποίους ένας άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην πνευματική και σωματική κορύφωση. Κάτι που προσπαθώ να κάνω κι εγώ με τη δουλειά μου και να περάσω και στον θεατή. Υπάρχει και μια αλαφριά, πολύ έμμεση αναφορά σε όλο αυτό στο στήσιμο που κάναμε με τον Πάνο.
(Ι cover the waterfront )
Η δουλειά σου φαίνεται να είναι μια εργώδης διαδικασία, αν και οι πρώτες ύλες οι οποίες χρησιμοποιείς συνοψίζονται σε ένα απλό χαρτί και ραπιδογράφο. Πες μας περισσότερα για την τεχνική που χρησιμοποιείς.
Είδες πόσο εργώδη υλικά είναι τελικά το χαρτί και το πενάκι; Αλλά και το μολύβι ε; Μην ξεχνάμε το μολύβι (χαμόγελο). Πραγματικά τα θεωρώ σπουδαία υλικά και μέχρι σχετικά πρόσφατα, παραμελημένα. Η τεχνική μου είναι μεταφορά των ιδεών που γεννιούνται στο μυαλό μου με τη βοήθεια της υπομονής, της εμμονής και της επανάληψης. Όπως τα σημεία που σου είπα πιο πάνω, εξερευνώ και τα όρια των υλικών μου, κυρίως του πενακίου και του μολυβιού, κυρίως πάνω σε διάφορα χαρτιά. Να προσθέσω ότι όσο δουλεύω ακούω πολύ μουσική, ορχηστρική, κινηματογραφική, blues, rock, ρεμπέτικα, ethnic, όπερα και κλασσική και κατά κύριο λόγο jazz και ambient.
(Listening to stockhausen )
Θα ήθελα να σταθούμε λίγο στην αναφορά σου στο βιβλίο της Εύας Πάλμερ Σικελιανού, σε σχέση και με την τεχνική σου. Το συγκεκριμένο βιβλίο έχει χαρακτηριστεί ως η βιογραφία μιας ιδέας παρά η αυτοβιογραφία ενός ατόμου, και πιο συγκεκριμένα μιας ιδέας που παρασύρει το άτομο σε μια σταθερή πορεία προς την αυτοπραγμάτωση. Υπάρχει κάποια συσχέτιση των πιο πάνω με τον τρόπο που δημιουργείς τα έργα σου;
Ακριβώς αυτό που λες, η βιογραφία μιας ιδέας που οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση, αυτό ήθελαν να δείξουν η Εύα και ο Άγγελος (Σικελιανός). Κάπως έτσι βλέπω και τη δουλειά μου και αυτό είναι ένα από τα θέματα που θέλω να περάσω μέσω αυτής και να προκαλέσω στον θεατή.
O Jackson Pollock δημιουργούσε «χορεύοντας» γύρω από τους πίνακες του, με γενναιόδωρες και αδρές χειρονομίες. Παρατηρώντας τον τρόπο και τη στάση του σώματος σου όταν εσύ δημιουργείς, κανείς μπορεί να πει ότι αποτελείς το ακριβώς αντίθετο παράδειγμα. Αναπόφευκτα λοιπόν, μια συσχέτιση με την πνευματική πειθαρχία των μικρογράφων θα μπορούσε να γίνει, καθώς δημιουργούν ατελείωτες ώρες καθιστοί στο πάτωμα κρατώντας το χαρτί κοντά στα μάτια τους. Εσύ έχεις επηρεαστεί από την τέχνη της μικρογραφίας;
Η κίνηση παίζει κεντρικό ρόλο στη δημιουργική διαδικασία, ρουτίνα πολλών εικαστικών, είναι κομμάτι της δουλειάς τους. Εγώ μερικές φορές σκέφτομαι ότι χειρουργώ ή ότι φτιάχνω κάποιο περίτεχνο εργόχειρο και όχι ότι σχεδιάζω… Ομολογώ όμως πως δεν έχω ψάξει την τέχνη της μικρογραφίας, όχι όσο θα έπρεπε και πιστεύω ότι ίσως να με έχουν επηρεάσει εικόνες που τις έχω δει παλιότερα και έχουν αποθηκευτεί στο μυαλό μου. Μου συμβαίνει συχνά αυτό και με διάφορα πράγματα.
(Untitled colored pencil line study)
Θα αναφερθώ ξανά στην τέχνη της μικρογραφίας, αλλά αυτή τη φορά μέσω ενός βιβλίου, το «Με λένε κόκκινο» του Ορχάν Παμούκ. Στο βιβλίο πληροφορούμαστε ότι οι μικρογράφοι, όταν οι ηγεμόνες τους τούς υποχρέωναν να μιμηθούν έναν άλλο τρόπο απεικόνισης, προτιμούσαν να αυτό-τυφλωθούν παρά να εκτελέσουν μια τέτοια βέβηλη προσταγή, καθώς η τέχνη τους απαιτούσε μια πνευματικότητα και αφοσίωση που συνδεόταν με ένα ανώτερο σκοπό. Εσύ θα μπορούσες να εξερευνήσεις άλλες τεχνικές;
Κάτσε να σημειώσω το βιβλίο… Εξερευνώ και άλλες τεχνικές και το θεωρώ σημαντική δραστηριότητα στην εξέλιξη ενός εικαστικού. Έχω καταλήξει όμως στο ότι αυτά που θέλω να εκφράσω αυτόν τον καιρό αποτυπώνονται καλύτερα με τις τεχνικές και τα υλικά που χρησιμοποιώ, τα ταπεινά πενάκια και μολυβάκια στο χαρτί μου. Κοιτάω συχνά δουλειές με άλλες τεχνικές όπως χαρακτικά ή κολλάζ, και ας μην τα χρησιμοποιώ στη δική μου δουλειά. Είναι και αυτά πηγές έμπνευσης. Τα πάντα είναι πηγή έμπνευσης.
(War hole I)
Η κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα της σημερινής εποχής αποτυπώνεται με κάποιον τρόπο στο έργο σου; Κατ’ επέκταση σε ότι αφορά το κοινό που θα δει τη δουλειά σου, πως θα ήθελες να επηρεαστεί από αυτήν;
Αποτυπώνεται με έναν κρυμμένο, υπόρρητο τρόπο και παρατηρώ με χαρά ότι οι επισκέπτες της έκθεσης στον Φωταγωγό τον ανακαλύπτουν σε ένα παρήγορο ποσοστό. Δεν ξέρω αν θα ήθελα να τους επηρεάσω όμως. Για να το θέσω καλύτερα θέλω να τους επηρεάσω αλλά έμμεσα, να σπείρω μέσα τους την όρεξη για αμφισβήτηση και αναζήτηση, να φύγουν από την έκθεση με περισσότερα από όσα ήρθαν.
Photo credits: Νταίζυ Σερδάρη
Ο Βασίλης Μπότουλας έχει γεννηθεί στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και φεστιβάλ τέχνης. Το Δεκέμβριο του 2011 παρουσίασε την ατομική του έκθεση στο βιβλιοπωλείο “Βιβλιοθήκη” στο Νέο Βουτζά.
Η έκθεση του Βασίλη Μπότουλα «Ιερός Πανικός-Upward Panic» θα διαρκέσει μέχρι και τέλη Ιουλίου στο Βιβλιοπωλείο-Χώρο Τέχνης «Φωταγωγός» στην Κολοκοτρώνη 59Β.