Του Δημήτρη Κυριακόπουλου
Η ελευθερία του τύπου διανύει στην Τουρκία τις πιο μαύρες σελίδες της με συγγραφέα τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το καθεστώς του. Το κυβερνών κόμμα, το Κόμμα Δικαιοσύνης & Ανάπτυξης (AKP), χρησιμοποιεί αντιτρομοκρατικές νομοθεσίες και τους νόμους περί σύστασης εγκληματικής οργάνωσης (Άρθρα 314, 301, 216) για να καταδικάσει και να φυλακίσει δημοσιογράφους που δεν συμμορφώνονται με τις επιταγές της κυβέρνησης. Ο πολύμορφος πόλεμος εναντίον της ελευθερίας του τύπου και εν γένει του λόγου, δεν τελειώνει, βέβαια, εδώ. Το 2016 η κήρυξή του κράτους σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ως αποτέλεσμα της απόπειρας πραξικοπήματος, έδωσε το ελεύθερο στον Ερντογάν να σιγήσει πάνω από 150 μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες, κανάλια, ραδιόφωνα, εκδοτικοί οίκοι, πρακτορεία κλπ). Περίπου 2.700 Τούρκοι και Κούρδοι δημοσιογράφοι έχασαν την δουλεία τους ή αναγκάστηκαν να παραιτηθούν, ενώ 150 από αυτούς βρίσκονται ήδη στη φυλακή.
“Στην Τουρκία εάν ασκήσεις κριτική στον καθεστώς Ερντογάν ακόμα και μέσω twitter, θα δείς τον εαυτό σου στην φυλακή”. Ο Φρεζέν Κατάκ, ένας 34χρονος Κούρδος δημοσιογράφος, ένιωσε, όπως και εκατοντάδες συνάδελφοι του, τη λογοκρισία του Τούρκου ηγέτη στην πένα του.
Στην περιοχή Idil βρίσκεται η Sirnak, η πόλη όπου γεννήθηκε ο Φερζέν. Εκεί οι τούρκικες δυνάμεις προφασιζόμενες τον πόλεμο με το ένοπλο τμήμα του Εργατικoύ Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), επιτίθονταν αδιακρίτως και σε Κούρδους πολίτες ακόμα και μέσα στα σπίτια τους. Έτσι το σπίτι του Φερζέν κατεδαφίστηκε. “ Μετά το 2016, άρχισαν να επιτίθενται σε κούρδους πολιτικούς και πολίτες. Σε πόλεις όπως η Sirnak, η Diyarbakir, η Hakkâri , η Mardin, η περιοχή του Dersim και η Muş, οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν, πολλοί άνθρωποι πέθαναν και πολλοί αναγκάστηκαν να μετακινηθούν” μου εξηγεί. “ Στην γενέτειρά μου πάνω από 300 άνθρωποι πέθαναν στις συγκρούσεις με το τούρκικο καθεστώς” συμπληρώνει.
Κατηγορούμενος για συνέργεια με το PKK και με αφορμή ένα βίντεο που τράβηξε ο ίδιος, όπου φαίνονται οι τούρκικες ειδικές δυνάμεις να ανατινάζουν σπίτια στην περιοχή Idil, δικάζεται για 23 χρόνια φυλάκιση. “Δούλευα ως δημοσιογράφος στην περιοχή Idil, όπου τράβηξα βίντεο να ανατινάζουν πόρτες και σπίτια. Tο πρακτορείο μου (σ.σ.) DIHA το δημοσίευσε κι εγώ το ανέβασα στο twitter” εξηγεί. Αυτός είναι και ο λόγος που κατηγορείται.“Επειδή απλώς έκανα την δουλειά μου. Μου είπαν ότι απαγορεύεται να τραβάω τα πρόσωπα των στρατιωτών των ειδικών δυνάμεων και ότι δεν έχω την άδεια να δουλέψω εδώ.”
Μετά την τριήμερη κράτησή του στην φυλακή, η τοπική αστυνομία τον μετέφερε στο νοσοκομείο για να αποδείξει ότι δεν υπήρχε κανένα είδος σωματικού βασανισμού. Εκεί, τους περίμεναν οι ειδικές δυνάμεις λέγοντας στους αστυνομικούς “Γιατί τον φέρατε εδώ; Αποκεφαλίστε τον και πετάχτε τον” και συνεχίζει ο Φερζέν “ Μετά απευθύνθηκαν σε μένα και μου είπαν ή θα πεθάνεις σε αυτή την χώρα ή θα φύγεις από δώ”.
Οι απροκάλυπτες επιθέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν σε ΜΜΕ και δημοσιογράφους είναι μια καθημερινότητα για οποιονδήποτε στέκεται κριτικά απέναντι στο καθεστώς. Από το 2002 το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) άρχισε έναν συνεπή αγώνα κατά της ελευθερίας της έκφρασης, το οποίο θεσμικά μεταφράστηκε ως μια πολιτική και οικονομική επίθεση στα ΜΜΕ ειδικότερα μετά την δεύτερη εκλογή του κόμματος το 2007.
Εκτός από τις φυλακίσεις των δημοσιογράφων, ξαφνικές αλλαγές ιδιοκτητών των μέσων ενημέρωσης και επιβολές υπέρογκων προστίμων ώστε να καθιστούν τις επιχειρήσεις μη βιώσιμες είναι κάποιες από τις στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν. Ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά οτι η απόλυτη εξουσία περνά μέσα απο την ενημέρωση των πολιτών της χώρας. “Είναι δικτάτορας. Δεν αφήνει άλλες φωνές να ακουστούν και θέλει να μετατρέψει την χώρα σε μια καθαρά ισλαμική χώρα. Για παράδειγμα στον δήμο του, έβαλε ροζ λεωφορεία που πρέπει να τα χρησιμοποιούν μόνο οι γυναίκες. Θέλει να αλλάξει την χώρα βήμα βήμα. Το πρώτο βήμα το πέρασε μετά το δημοψήφισμα, το επόμενο βήμα είναι οι εκλογές. Θέλει να αλλάξει τους εκλογικούς νόμους. Γι’ αυτό στέλνει τους δημοσιογράφους στην φυλακή για να μην δημοσιεύουν τις ειδήσεις στο ευρύ κοινό.”
Αριστερά, ο Ufuk Ergul και δεξιά ο Mazlum Bulbul καταδικάστηκαν σε 6.5 χρόνια φυλάκηση ο καθένας, για την συμμετοχή τους στην διαδήλωση μετά την σύλληψη του αρχηγού του κόμματος ΗDP, Selahattin Demirtaş.
Ο Φερζέν αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικά μέτρα να παρουσιάζεται στο τοπικό τμήμα δυο φορές την εβδομάδα και η δίκη του συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. “ Οι δίκες αυτές ειναι σαν θέατρο. Όλοι ξέρουν πως θα καταδικαστώ, μπορεί να είναι 10 χρόνια, μπορεί να ειναι 23 γι΄αυτό αποφάσισα να φύγω.”
Μέσα σε λίγο καιρό κατάφερε να μεταφέρει τα περιοριστικά μέτρα στην Κωνσταντινούπολη προφασιζόμενος ότι μετακομίζει. Εκεί προσπάθησε να βρεί διακινητές για να περάσει τα τουρκικά σύνορα, πράγμα που τελικά ήταν πιο εύκολο απο ότι φανταζόταν. “ Βασικά τα πάντα συμβαίνουν μπροστά στην αστυνομία. Όλοι οι πρόσφυγες και οι διακινητές βρίσκονται στην κεντρική πλατεία και κάνουν συμφωνίες. Η δουλειά του διακινητή είναι σαν του εμπόρου, όλοι μπορούν να την κάνουν.” Μετά απο λίγες μέρες και 2.000 ευρώ ένα μικρό λεωφορείο, 400 μέτρα απο το αστυνομικό τμήμα, τους περίμενε για να τους μεταφέρει στην Ανδριανούπολη στα ελληνοτουρικά σύνορα. “Περάσαμε τα σύνορα 160 άτομα μέσα από ένα δάσος. Η ελληνική αστυνομία μας έπιασε και μας πήγε στην φυλακή της Ορεστιάδας. Μείναμε εκεί 12 μέρες, πήραν τα δακτυλικά μας αποτυπώματα και όλες μας τις πληροφορίες. Είπα ότι είμαι Σύρος και έδωσα ψεύτικο όνομα. Οι διακινητές μου το πρότειναν γιατί έτσι θα περνούσα τον έλεγχο πιο εύκολα¨. Από εκεί μεταφέρθηκαν σε διάφορα κέντρα φιλοξενίας, στην ενδοχώρα.
φωτογραφία του Φερζέν μαζί με τον αδερφό του στην Ροζάβα
Όπως η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων έτσι και ο Φερζέν δεν βλέπει κάποιο λόγο να μείνει στην Ελλάδα. Το καλοκαίρι θα προσπαθήσει να βρεί τρόπο να φύγει πρός τη Γερμανία όπου βρίσκονται οι δύο του αδερφοί καταδικασμένοι με 6 χρόνια φυλάκιση ο καθένας, κατά την διάρκεια των συγκρούσεων στην Ροζάβα.
Όσο δύσκολο είναι να φεύγεις από τον τόπο σου, ακόμα πιο δύσκολο είναι να αφήνεις κάποιο δικό σου άνθρωπο πίσω, ειδικά αν αυτός ο άνθρωπος είναι η αδερφή σου και βρίσκεται στο Αφρίν.”Είναι κούρδισα αντάρτισσα, και πολεμάει τώρα στην περιοχή του Αφρίν. Μιλάμε κάθε μέρα όσο μπορούμε. Λέει ότι θα αντισταθεί μέχρι τέλους, δεν έχουν και άλλη επιλογή”. Στην ερώτηση αν αδερφή του σκέφτεται να φύγει μου απαντάει. “Είναι 40 χρονών και 20 χρόνια αντάρτισσα, το 1992 ο πατέρας μου ήταν πρόεδρος του DPP ( σ.σ. Δημοκρατικό Κόμμα) στην πόλη μας. Η τούρκικη αστυνομία τον βασάνισε μπροστά στα μάτια μας και τον πήγε στην φυλακή. Μετά από τότε η αδερφή μου αποφάσισε να συμμετάσχει στο PKK.”
φωτογραφία της αδερφής του Φερζέν μπροστά από μια απεικόνιση του Οτζαλάν.
Σε όλο τον κόσμο 259 δημοσιογράφοι είναι στην φυλακή. Από το τέλος του 2016 οι 81 βρίσκονται στις φυλακές της Τουρκίας καθιστώντας την χώρα με τους περισσότερους φυλακισμένους δημοσιογράφους στον κόσμο, σύμφωνα με το CPJ . Η πλατφόρμα ανεξάρτητης δημοσιογραφίας P 24 έχει συλλέξει όλους τους καταδικασμένους εμπλεκόμενους σε ΜΜΕ στην χώρα, οι οποίοι ανέρχονται στους 153. Μέχρι και σήμερα το καθεστώς του Ρ.Τ. Ερντογάν σιγεί κριτικές φωνές που θεωρεί ότι εχθρικές προς το κράτος του. Τελευταίο παράδειγμα είναι η καταδίκη 25 δημοσιογράφων στις 8 Μαρτίου 2018, με ποινή 6 και 7 χρόνων φυλάκισης λόγω συμμετοχής σε ένοπλη οργάνωση.