Η ΦΥΛ.ΙΣ. είναι μια πρωτοβουλία που γεννήθηκε από τον χώρο του ΑΠΘ και, από νωρίς, έδειξε πολύ θετικά δείγματα γραφής στην προσπάθειά της να συνδράμει στην καταπολέμηση του σεξισμού και την προώθηση των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας τόσο εντός, όσο και εκτός πανεπιστημιακής κοινότητας.
Πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική φοιτητική ένωση που από την αρχή έχει αποτάξει από πάνω της οποιαδήποτε κομματική χροιά και πολύ γρήγορα έχει βρει μεγάλη ανταπόκριση από τη φοιτητική κοινότητα του ΑΠΘ και όχι μόνο.
Με αφορμή την 6η κατά σειρά ανοιχτή online συζήτηση που διοργανώνει το Σάββατο 10/04 με θέμα “Άντρες, Αρρενωπότητες και Φεμινισμός”, συζητήσαμε με την Άντζυ, τον Χρήστο και τη Δέσποινα και τους ζητήσαμε να μας πουν δυο λόγια.
1) Ας ξεκινήσουμε με την πιο πρωτότυπη ερώτηση που θα μπορούσε να σας κάνει κάποιος, τι είναι η ΦΥΛ.ΙΣ. και ποιοι οι λόγοι που σας έκαναν να την ξεκινήσετε;
Άντζυ: H ιδέα της ΦΥΛ.ΙΣ. γεννήθηκε από μία παρέα 8 φοιτητριών του ΑΠΘ τον Οκτώβριο του 2020, μετά από το πρώτο lockdown.
Έχοντας δει τα ποσοστά έμφυλης βίας να αυξάνονται ταχύτατα λόγω του εγκλεισμού, και βρίσκοντας ώθηση από τη δίκη της Ελένης Τοπαλούδη, σκεφτήκαμε πως χρειάζεται η δημιουργία ενός χώρου που θα προωθεί την ανοιχτή συζήτηση πάνω στα έμφυλα ζητήματα, τον φεμινισμό και τις διεκδικήσεις της ισότητας, τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε ακτιβιστικό επίπεδο.
Η Ένωσή μας είναι μη κερδοσκοπική και μη κομματική και στοχεύει στη δημιουργία ενός safe space για προβληματισμό και έκφραση μακριά από στερεότυπα, στην άσκηση πίεσης σε φορείς με σκοπό την εξάλειψη των διακρίσεων και στην προώθηση των σπουδών φύλου στην Ελλάδα.
2) Πώς ήταν το ξεκίνημα, ποια τα εμπόδια που συναντήσατε και, αν και ξέρουμε ήδη την απάντηση, πείτε μας για την απήχηση που είχε εν τέλει στο ΑΠΘ και γενικότερα στον κόσμο.
Άντζυ: Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν όλα ρόδινα στο ξεκίνημά μας. Τις πρώτες μέρες που ανέβηκαν τα προφίλ της ΦΥΛ.ΙΣ. στα social media, δεχτήκαμε μία “επίθεση” που οδήγησε στο να κατεβεί η σελίδα μας στο Facebook. Βέβαια δεν πτοηθήκαμε, ήμασταν προετοιμασμένες και για τέτοιες αντιδράσεις, και πράγματι, ανά καιρούς λαμβάνουμε σχόλια προσβλητικά, λόγω της προώθησης από εμάς των φεμινιστικών και λοατκι+ διεκδικήσεων.
Από την άλλη πλευρά, λάβαμε μεγάλη στήριξη από τη φοιτητική (και μη) κοινότητα. Σήμερα έχουμε πάνω από 600 μέλη. Σε συνδυασμό με τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στις δράσεις μας, βλέπουμε πως όντως είναι έντονη η ανάγκη ενός ανοιχτού διαλόγου για τα έμφυλα ζητήματα, μακριά από προκαταλήψεις και ταμπού.
3) Θεωρείτε ότι λέξεις όπως «πατριαρχία» και «φεμινισμός» είναι λέξεις που ίσως αντιμετωπίζονται με προκατάληψη από τον κόσμο και, ως εκ τούτου, κάποια άτομα να διαλέγουν να αποφεύγουν να μιλάνε ανοιχτά γι’ αυτά;
Χρήστος: Ο λόγος γύρω από το έμφυλο ζήτημα έχει αναζωπυρωθεί σίγουρα τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της ώθησης του #metoo. Πρέπει τώρα να δούμε με τι όρους γίνεται αυτή η συζήτηση και πώς γίνεται να συμπεριλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα πρόσωπα. Ας μην ξεχνάμε ότι πλέον οι φεμινιστικές διεκδικήσεις δεν αφορούν μόνο τις θηλυκότητες αλλά όλα τα φύλα, δεν αφορούν μόνο cis αλλά και trans, non-binary, κ.ά. ταυτότητες.
Όντως, υπάρχει ακόμα κάτι στον φεμινισμό που κάνει ένα κομμάτι κόσμου να νιώθει άβολα να συνταχθεί. Ίσως λέξεις όπως η πατριαρχία και ο φεμινισμός να φαίνονται βαρετές, τετριμμένες ή ότι ανήκουν σε άλλες δεκαετίες. Ίσως για πολύ κόσμο να φέρνουν εικόνες που δεν είναι ακριβώς αληθινές.
Η εκνευριστική, φωνακλού φεμινίστρια που μισεί τους άνδρες, δεν ξυρίζει το σώμα της και είναι όλο διεκδικήσεις δεν υπάρχει. Την πλάσαμε για να γελάμε, αντί – και μιλώ ως άνδρας – να ρωτήσουμε πρώτα, να συζητήσουμε και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε.
Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των γυναικών, αλλά το να θεωρήσω τη συζήτηση γύρω από το έμφυλο ζήτημα άκαιρη ή ότι αυτές οι γυναίκες παλεύουν για αχρείαστα πράγματα, δείχνει μόνο πόσο εγώ ο ίδιος είμαι νυχτωμένος.
Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει νά ’σαι γυναίκα, πώς είναι να ζεις ως γυναίκα σ’ αυτή την κοινωνία. Οπότε καλό θα ήταν να τις ακούσουμε και να μην απορρίψουμε το βίωμα ενός άλλου προσώπου ως άκυρο μόνο και μόνο επειδή δεν είναι το δικό μας βίωμα. Κι αν οι λέξεις μας χαλάνε, ας κοιτάξουμε την ουσία, και οι λέξεις βρίσκονται.
4) Και η ίσως πιο χιλιοφορεμένη ερώτηση: Μα φεμινισμός εν έτει 2021; Δεν τα έχουμε λύσει ήδη αυτά;
Χρήστος: Σίγουρα σημαντικές διεκδικήσεις του κινήματος έχουν τελεσφορήσει και θα ήταν άδικο προς τους αγώνες αυτών των γυναικών που πάλεψαν για τα αυτονόητα να τα θεωρούμε όλα μαύρα. Αλλά υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν ακόμα και οφείλουμε να παλέψουμε γι’ αυτά.
Ο φεμινισμός δημιουργήθηκε από μια ανάγκη. Ευχαρίστως να παύαμε να είμαστε φεμινίστριες και φεμινιστές, όταν η ανάγκη αυτή δεν θα υπήρχε πια, όταν η έμφυλη διαφορά θα αποτελούσε παρελθόν και οι σχέσεις εξουσίας θα άλλαζαν. Όμως, η έμφυλη διαφορά είναι δομική και οι ρίζες της βαθιές μες στο σύστημα της πατριαρχίας σε σημείο που δυσκολευόμαστε να την αντιληφθούμε.
Συναντούμε κάθε μέρα στοιχεία που μας φανερώνουν τη σεξιστική φύση της κοινωνίας, αλλά τα έχουμε φυσικοποιήσει σε τέτοιο βαθμό που δεν τα αντιλαμβανόμαστε καν. Και δεν χρειάζεται να μιλήσω για σοβαρά θέματα· σκεφτείτε απλά μια αγγελία που ζητά κοπέλα για μια θέση εργασίας.
Γιατί κοπέλα; Γιατί δεν μας κάνει εντύπωση;
Είναι μια καλή αφετηρία να ξεκινάς από τέτοια μικρά που σου δείχνουν ότι ο κόσμος μας αντιμετωπίζει διαφορετικά τα πρόσωπα, με μόνο κριτήριο το φύλο τους.
Οπότε κλείνω αντιστρέφοντας κάπως την ερώτηση: Μα φεμινισμός εν έτει 2021; Δεν θα έπρεπε να τα έχουμε λύσει ήδη αυτά;
5) Το Σάββατο 10/04 έχουμε την έκτη κατά σειρά ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Άντρες, αρρενωπότητες και φεμινισμός», τι θα συζητήσουμε εκεί;
Δέσποινα: Είμαστε πολύ χαρούμενα που στην έκτη ανοιχτή συζήτηση της ΦΥΛ.ΙΣ. θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενο ζήτημα.
Θα ξεκινήσουμε συζητώντας για το άνοιγμα των φεμινιστικών διεκδικήσεων ώστε να περιλαμβάνουν όλα τα φύλα και την παράλληλη μετάβαση από τις γυναικείες σπουδές στις σπουδές φύλου.
Στη συνέχεια, θα προσεγγίσουμε θεωρητικές έννοιες σχετικές με τις αρρενωπότητες και θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τις επιδράσεις της πατριαρχίας στη ζωή αντρών και αρρενωποτήτων.
Τέλος, θα συζητήσουμε για τις αντιδράσεις που προκαλεί ο φεμινισμός σε κάποιους άντρες-αρρενωπότητες.
6) Πιστεύετε πως οι άντρες έχουν θέση στο κίνημα του φεμινισμού σήμερα;
Δέσποινα: Αν αναλογιστούμε πως οι τοξικές πρακτικές αρρενωπότητας και το πατριαρχικό σύστημα εν γένει συντελούν στην καταπίεση γυναικών-θηλυκοτήτων αλλά και αντρών-αρρενωποτήτων έχουμε ήδη δώσει την απάντηση. Φυσικά, η δομική ανισότητα των φύλων προσφέρει κοινωνικά προνόμια, δύναμη και κύρος στους άντρες, όμως παράλληλα επιτάσσει τη συναισθηματική απεμπλοκή τους και την άρνηση οποιασδήποτε έκφρασης ευαλωτότητας από μέρους τους, προκειμένου να ανταποκριθούν στο κυρίαρχο κανονιστικό πρότυπο αρρενωπότητας.
Φυσικά, όλες αυτές οι περιοριστικές επιταγές συνοδεύονται από συχνά ολέθριες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των αντρών, στη συναισθηματική τους αυτορρύθμιση και στο συνολικό βίωμά τους. Επομένως, και πάντα υπό το πρίσμα της διαθεματικότητας, οι άντρες και οποιοδήποτε πρόσωπο βιώνει καταπίεση έχει θέση στο κίνημα του φεμινισμού και αξίζει να ακουστεί η φωνή του.
7) Με την απήχηση στον κόσμο να είναι πλέον δεδομένη, ποια θα είναι τα επόμενα βήματά σας; Πώς θα θέλατε να δείτε την ΦΥΛ.ΙΣ. σε λίγα χρόνια από τώρα;
Άντζυ: Σίγουρα στοχεύουμε στην μακροημέρευση της Ένωσης. Φιλοδοξούμε να δούμε τη δράση της να αγγίζει όλο και περισσότερα άτομα, και να ασκήσουμε ακόμα πιο αποτελεσματικά τον ρόλο μας ως η μεγαλύτερη φοιτητική Ένωση που δραστηριοποιείται στο πεδίο του έμφυλου ζητήματος, συνεχίζοντας το ενημερωτικό, ερευνητικό και ακτιβιστικό μας έργο.
Η online συζήτηση είναι προγραμματισμένη για το Σάββατο 10/04 στις 16:30, και όσα άτομα ενδιαφέρονται μπορούν να μπουν εδώ για λεπτομέρειες.