Του Δημήτρη Κούλαλη
ΕΛΛΟΓΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ
Έγραφε ο Άνταμ Σμιθ, ο πνευματικός πατέρας των απανταχού καπιταλιστών: «Οι άνθρωποι του ίδιου επαγγελματικού κλάδου σπανίως συναντιούνται, ακόμη και για να ευθυμήσουν ή να διασκεδάσουν, αλλά οι συζητήσεις τους καταλήγουν πάντα σε συνωμοσία κατά του κοινού ή σε κάποιο τέχνασμα για να αυξήσουν τις τιμές».
Πέρασε ένας χρόνος και κάτι από τότε που οι ηγέτες των χωρών που αντιπροσωπεύουν το 65% του συνολικού εργατικού δυναμικού συναντήθηκαν στο Νταβός της Ελβετίας προκειμένου να συζητήσουν την επερχόμενη τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Ήγουν, την πλήρη εισαγωγή της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγική διαδικασία.
Εκ πρώτης όψεως, εντός του καπιταλιστικού πλαισίου, δεν βρίσκει κανείς κάτι το μεμπτό. Ωστόσο, αν ανατρέξουμε στο πόρισμα της έκθεσης που δημοσιοποιήθηκε μετά τη συνάντηση, με τίτλο «The future of jobs: employment, skills and work strategy for the fourth Industrial Revolution», θα διαπιστώσουμε -σε αδρές γραμμές- ότι η επέλαση των ρομπότ στην αγορά εργασίας θα εκτοπίσει σε βάθος δεκαπενταετίας περίπου 5 εκατ. εργαζομένους, διογκώνοντας έτσι τα μητρώα των ανέργων· ενώ, παράλληλα, θα αυξήσει τις ανισότητες μεταξύ των ανεπτυγμένων και των αναπτυσσόμενων χωρών μετατρέποντας έτσι την αντίθεση κεφαλαίου- εργασίας σε αντίθεση «εργάτη εναντίον εργάτου».
Το τραγελαφικό της όλης υπόθεσης είναι ότι οι ίδιοι παραδέχονται πως «χωρίς επείγουσα και στοχευμένη δράση σήμερα για τη διαχείριση της κοντινής αυτής μετάβασης (…) οι κυβερνήσεις θα (…) αντιμετωπίσουν αυξανόμενη ανεργία και ανισότητες» (Klaus Schwab, ιδρυτής και πρόεδρος του World Economic Forum).
Αλλά, αλήθεια, ποιος πιστεύει ότι αυτοί που βάφτισαν τον εργασιακό μεσαίωνα ανάπτυξη, μαζί με τις κυβερνήσεις εντολοδόχους τους, θα ενδιαφερθούν για τους ανέργους;
***
Λίγο πριν εκπνεύσει το 2016, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, αυτός ο πολιτικός ντιλετάντης, έχρισε ως υπουργούς της κυβέρνησής του μερικούς από τους κυριότερους εκφραστές της σύγχρονης μονοπωλιακής κυριαρχίας.
Δύο τεξανοί πετρελαιάδες, ο Rex Tillerson , διευθύνων σύμβουλος της «Εxxon Mobil», με επαφές με την Ρωσία του Πούτιν, και ο Rick Perry, πρώην κυβερνήτης της πολιτείας του Τέξας, ανέλαβαν υπουργοί Εξωτερικών και Ενέργειας, αντίστοιχα.
Προσέτι δε, έτσι για να έχουμε στο μυαλό μας τι είδους «αντισυστημικότητα» πρεσβεύουν οι κάθε λογής Τrump, ο πρόεδρος της Goldman Sachs, Gary Cohn, διορίστηκε ως πρόεδρος του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου και το στέλεχός της, Steve Mnuchin, ως υπουργός Οικονομικών.
Συν τοις άλλοις, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που έλαβε χώρα η συνάντηση του Τrump με τους εκπροσώπους επτά εταιρικών κολοσσών με δραστηριότητες στο χώρο του διαδικτύου, της τεχνητής νοημοσύνης και των πληροφορικών συστημάτων.
Τα διευθυντικά στελέχη της «Facebook», της «Αpple», της «Alphabet», της « Tesla», της «Amazon», της «ΙΒΜ» και της « Μicrosoft», παρέλασαν από το γραφείο του Donald Trump (μάλιστα, οι διευθύνοντες σύμβουλοι της «Tesla» και της «Apple» είχαν ξεχωριστό ραντεβού μαζί του, αφού, μαζί με την «PepsiCo» και την «Uber», επανδρώνουν το «Φόρουμ Στρατηγικής και Πολιτικής»).
Αφού, λοιπόν, τους καλωσόρισε, κατέβαλε τα διαπιστευτήριά του, διαβεβαιώνοντάς τους πως η κυβέρνησή του θα κάνει ό, τι περνά από το χέρι της για «δίκαιες εμπορικές συμφωνίες», ενώ δεσμεύτηκε πως θα τους παρέχει διευκολύνσεις στις εξαγωγές τους.
Βέβαια, η βαθύτατη συστημικότητα του Τrump δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει. Αρκεί κανείς να ρίξει μια ματιά σε μερικούς από αυτούς που τον στήριξαν προεκλογικά.
Ένας από αυτούς, είναι ο δισεκατομμυριούχος Robert Mercer, ο πιο επιτυχημένος «τζογαδόρος», αφού μέσα από τη χρήση προηγμένων αλγορίθμων και ανάλυσης δεδομένων δημιούργησε πρωτοφανή κέρδη παίζοντας στο χρηματιστήριο.
Η κόρη του, Rebekah Mercer, ήταν βοηθός στο επιτελείο τουTrump, ενώ οι κύριοι σύμβουλοι του Trump, η Kellyanne Conway και ο Steve Bannon εργάστηκαν κατά το παρελθόν για τον Mercer.
Ένας άλλος σημαντικός υποστηρικτής του Τραμπ προεκλογικά ήταν ο Sheldon Adelson, ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης καζίνο στο Λας Βέγκας. Αξίζει να σημειωθεί οτι ο κύριος Adelson, είναι στενός «συνομιλητής» του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου, ενώ, οι «κακές γλώσσες» λένε ότι έχωσε βαθιά το χέρι στην τσέπη δίνοντας στον Trump 25 εκατ. δολάρια.
***
Είναι φανερό ότι ο καπιταλισμός καταρρέει. Πολύ λίγοι άνθρωποι κατέχουν αμύθητο πλούτο και αυτό είναι κάτι που δεν αντέχει ούτε το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου έχει φτάσει σε ιστορικό μοναδικό, ενώ είναι αδύνατη η ελεγχόμενη απαξίωσή του. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως μεγάλοι αμερικανικοί όμιλοι διαθέτουν τεράστια αποθεματικά, τα οποία δεν επενδύουν στην παραγωγική διαδικασία. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι οι εταιρείες του δείκτη S&P 500 έχουν περίπου 1,5 τρισ. δολάρια σε μετρητά.
Η πλειονότητα αυτών των χρημάτων, όπως προείπαμε, είναι προϊόν κερδοσκοπίας και όχι κέρδος από τις παραγωγικές επενδύσεις.
Τι γίνεται, λοιπόν, όταν ο καπιταλισμός καταρρέει; Η Ιστορία μάς διδάσκει πως μία είναι η λύση για την παγκόσμια οικονομική ολιγαρχία: Πόλεμος!
***
Και τότε, τι θα πρέπε να κάνουμε, από τη στιγμή που η ελίτ αποφάσισε να μας δείξει τα καλογυμνασμένα εξουσιαστικά της μπράτσα;
Μια απάντηση δίνει η Έκθεση της Στοκχόλμης, την οποία συνυπογράφουν δεκατρείς διακεκριμένοι οικονομολόγοι – ένας εκ των των οποίων είναι ο βραβευμένος με το βραβείο Νόμπελ, Joseph Stiglitz , καθώς και μερικοί πρώην επικεφαλής οικονομολόγοι της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Οι εν λόγω κύριοι κατέληξαν ότι, είναι αναγκαία:
- Η σχεδίαση πολιτικών αξιοποίησης των παγκόσμιων δυνατοτήτων για ανάπτυξη, μέσα από ένα σαφές όραμα για τους στόχους της αναπτυξιακής πολιτικής.
- Η υιοθέτηση ευέλικτων πολιτικών με σκοπό την μακροοικονομική σταθερότητα, χωρίς δογματισμούς και ιδεολογικά αρτηριοσκληρωτικές τάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τη μακροοικονομική σταθερότητα.
- Η χάραξη οικονομικής στρατηγικής λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας, και όχι εφαρμογή μιας οικονομικής συνταγής για κάθε οικονομία.
- Η άρση των διακρίσεων.
- Η ρύθμιση και ένας γενικός συντονισμός όλων των κρατών για τον μετριασμό της περιβαλλοντικής μόλυνσης.
- Η δημιουργία κανονιστικού πλαισίου επιβολής του νόμου στις αγορές, αυτούς τους «κοινωνικούς θεσμούς», το οποίο θα προβλέπει να είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους για την αποτελεσματική κατανομή των πόρων.
- Η τήρηση των διεθνών συμφωνιών για το περιβάλλον και την παροχή βοήθειας σε φτωχές χώρες.
Τώρα πάλι, αν δεν μας πείθει η παρέμβασή τους, σας έχουμε και άλλη μία που έρχεται από το παρελθόν, συγκεκριμένα από τα 1951.
«Φωνάζω ότι δεν πιστεύω σε τίποτα και ότι όλα είναι παράλογα, μα δε μπορώ να αμφιβάλλω για την κραυγή μου, και πρέπει να πιστέψω τουλάχιστον στη διαμαρτυρία μου. Η πρώτη και μοναδική ολοφάνερη αλήθεια που μου δίνεται είναι η εξέγερση. Στερημένος από κάθε γνώση, εξαναγκασμένος να σκοτώνω ή να συναινώ στο φόνο, δεν έχω παρά τούτη την απτή αλήθεια. (…) Η εξέγερση γεννιέται από το θέαμα της παραφροσύνης, μπροστά σε μιαν άδικη και ακατανόητη μοίρα. Ωστόσο, η τυφλή οργή της διεκδικεί την τάξη μέσα στο χάος. (…) Έγνοια της είναι η αλλαγή. (…) Τι είναι ο επαναστατημένος άνθρωπος; Ένας άνθρωπος που λέει όχι (…) – και- αυτό το όχι δηλώνει την ύπαρξη ενός ορίου. (…) Αμφισβητεί την ίδια την έννοια του ατόμου (…) δείχνει ότι θυσιάζεται υπέρ ενός αγαθού που πιστεύει ότι δεν αφορά μόνο τη δική του μοίρα. (…) Ξεσηκώνεται για όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις (…) όταν κρίνει πως με το τάδε κοινωνικό σύστημα εκμηδενίζεται μέσα του κάτι που δεν ανήκει μόνο σ’ αυτόν. (…) Το αίσθημα της εξέγερσης δε γεννιέται μόνο, και αναγκαστικά, στον καταπιεσμένο, αλλά μπορεί επίσης να εκδηλωθεί μπροστά σε ένα θέαμα καταπίεσης με θύμα κάποιον άλλο. (…) Στην εξέγερση, ο άνθρωπος ξεπερνά τον εαυτό του, μέσω του άλλου, και – έτσι- (…) η (…) η αλληλεγγύη αποκτά μεταφυσικό χαρακτήρα»*.
Η επιλογή είναι δική μας…
« Ο επαναστατημένος άνθρωπος», Αλμπέρ Καμύ, Πατάκης 2013
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 14.1.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.