Από τον Ιωσήφ Χαλίφα
To χτεσινοβραδινό δημοψήφισμα που έλαβε χώρα στην Μ. Βρετανία σχετικά με την παραμονή ή όχι της Αγγλίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανέδειξε νικητές του Brexiters με 51,9 % με το ποσοστό συμμετοχής στο στις κάλπες να υπερβαίνει το 70% των Βρετανών, αριθμός – ρεκόρ για το ιστορικό των προηγούμενων εθνικών εκλογών. Από τις παρατηρήσεις των αποτελεσμάτων , των πολιτικών σχολίων από τους ηγέτες της Ε.Ε και τις σύνθετες ενδείξεις των αγορών μπορούμε να εξάγουμε με ασφάλεια τα εξής συμπεράσματα :
- Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος γίνεται αποδεκτό και παίρνει μια αμετάκλητη τροπή και στροφή τόσο στην εγχώρια τόσο και στο Ευρωπαϊκό πολιτικό γίγνεσθαι.
- Τα πιθανά σενάρια για την σχέση που μπορούν να σφυρηλατήσουν Ε.Ε- Μ.Βρετανία μπορεί να είναι ένα είδος “ειδικής εταιρικής σχέσης”, αν και αυτό θα εξαρτηθεί από την πορεία των διαπραγματεύσεων. Εντούτοις αξίζει να αναφέρουμε ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να είναι είτε διμερείς-διακρατικές είτε ή και ταυτόχρονα πολυμερείς ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Για παράδειγμα η Γαλλία έχει δηλώσει πως η έξοδος της Βρετανίας σημαίνει χαλάρωση των μεταναστευτικών ελέγχων στα σύνορα των δύο χωρών, και αυτό περιπλέκει την κατάσταση καθώς εκ των πραγμάτων μια συμπαγής μεταναστευτική πολιτική πρέπει να τηρηθεί στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό γεωγραφικό χώρο.
- Παρά την “μέθη” των αγορών , και την πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της στερλίνας, ο κεντρικός τραπεζίτης της Αγγλίας , Μάρκ Κάρνει, συνιστά ψυχραιμία και έχει ενεργοποιήσει την δικλείδα ασφαλείας της παροχής 250 δις λιρών για να καλμάρει τις αγορές. Με αυτόν τον οδικό χάρτη η Βρετανία προστατεύεται μεσοπρόθεσμα από οικονομικές πιέσεις, και λαμβάνει το απαραίτητο χρονικό περιθώριο για να μεγιστοποιήσει τα οικονομικά της συμφέροντα στα νέα δεδομένα. Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει προβεί σε κάποια επίσημη δήλωση αλλά ξέρουμε πως αν προβεί σε αγοραπωλησίες κρατικών και εταιρικών ομολόγων, θα στοχεύει στην αύξηση της ρευστότητας και στην οικονομική στήριξη των κρατών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας
- Οι λόγοι που νίκησε το Brexit είναι σαφείς, εντούτοις παρατηρούμε την υποδαύλιση ή και την χειραγώγηση κάποιων πολιτικών στρατηγικών. Αρχικά, η φτωχή εργατική τάξη ψήφισε κατά της Ε.Ε λόγω των υφεσιακών πολιτικών μέτρων από το κέντρο των Βρυξελλών που καθιστά το επίπεδο διαβίωσης όλο και υποβαθμισμένο. Μολαταύτα, το πρόταγμα του Brexit ήρθε ιδεολογικά, εκ δεξιόθεν, σε ορισμένες περιπτώσεις και από ακροδεξιά στοιχεία. Και αυτό μας οδηγεί σε τρία συμπεράσματα : πρώτον, ο Εθνικισμός, ο παλαιός εφιάλτης που νομίζαμε ότι νικήσαμε μετα τον ΒΠΠ επανέρχεται στο παιχνίδι. Η απόρριψη των ευρωπαϊκών πολιτικών έχει κεφαλαιοποιηθεί πολιτικά από τις εθνικιστικές δυνάμεις, και σπουδαία απόδειξη αποτελεί η αντιμεταναστευτική ρητορεία των οπαδών του Brexit. Παράλληλα, δυνάμεις του ίδιου ιδεολογικού άξονα ζητάνε δημοψηφίσματα σε Γαλλία, Δανία, Σουηδία και Ολλανδία. Δεύτερον, ο σκεπτικισμός της Ευρωαριστεράς απέτυχε. Πρώτα με τον Τσίπρα τώρα με τον Κόρμπυν. Η Ευρωπαϊκή αριστερά αποτυγχάνει να πείσει για ένα καλύτερο μέλλον εντός της Ε.Ε και αυτό είναι γεγονός αλλά και μπούσουλας για όσους αρνούνται να το δουν. Τρίτον, βλέπουμε (και από το γεγονός ότι η εκστρατεία κατά της Ε.Ε οργανώθηκε από τα δεξιά και με σημαντικά κεφάλαια για σύμμαχο) ότι απογοητευμένοι με τις οικονομικές πολιτικές των Βρυξελλών δεν είναι μόνο οι λαοί αλλά και σημαντικά χρηματοοικονομικά κεφάλαια, όπως συμβαίνει και στην Ιταλία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένη πολιτική αμφισβήτησης στο Νότο, αλλά με διαφορετικές μεθοδολογίες και συμφέροντα.
- Ο Κάμερον ηττήθηκε και παραιτείται. Το ίδιο ηττημένοι είναι ο Ολάντ και οι Μέρκελ που παρόλο τις δηλώσεις πίστη και εμπιστοσύνης στην δύναμη της Ε.Ε, άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου. Νικητής βγαίνει ο Σόιμπλε με τη αντίθεσή του για μεγαλύτερη οικονομική ένωση και πολιτικές στηριγμένες στο πλαίσιο του έθνους-κράτους. Σε αυτό συμβάλλει και η προγραμματισμένη Σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών των ιδρυτικών μελών της Ε.Ε, που αφενός “ σπάει την συλλογικότητα σε επιμέρους προσυνεννοημένες πολιτικές μιας ομάδα κρατών, και αφετέρου σηματοδοτεί το ενδεχόμενου διμερών αξόνων από χώρες της Ε.Ε (π.χ Γαλλία- Γερμανία) .
- Στο τέλος του Ψυχρού πολέμου η λεγόμενη “υψηλή” πολιτική των γεωστρατηγικών παιγνίων κατέρρευσε και έδωσε την θέση της στην οικονομική-εμπορική διπλωματία. Τώρα βλέπουμε στήριξη του Brexit από τον πολεμοχαρή D.Trump, προειδοποιήσεις του Πούτιν σχετικά με την πολιτική αποκλεισμού της Ρωσία από την Ε.Ε, πρόθεση απαγκίστρωσης της Σκωτίας και της Β.Ιρλανδίας από την Μ.Βρετανία ώστε αυτόνομα να επανασυνδεθούν με την Ε.Ε, και διεκδίκηση συγκυριαρχίας του Γιβραλτάρ (που έχουν κυριαρχικά δικαιώματα οι Βρετανοί) από την Ισπανία. Συνεπώς ο κίνδυνος γεωπολιτικών αναμοχλεύσεων στον Ευρωπαϊκό χώρο είναι εν δυνάμει οφθαλμοφανείς.
- Τέλος, η Ελλάδα πρόκειται να πληγεί σοβαρά στον τουριστικό αλλά και εξαγωγικό τομέα, αν και αυτό μπορεί να ανατραπεί από διμερείς διαβουλεύσεις. Το στοίχημα έγκειται βέβαια στην πρόθεση ενδυνάμωσης της Ευρωζώνης απο την ΕΚΤ, κάτι που ο Τσίπρας οφείλει να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά για να πετύχει βιώσιμους οικονομικούς στόχους που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να ορθοποδήσει.
Συμπερασματικά, τα στοιχήματα και οι προκλήσεις που τίθενται στο τραπέζι μένει να εξιχνιαστούν στο άμεσο μέλλον. Όποιος ακούσει τα διαγγέλματα των αξιωματούχων της Ε.Ε αλλά και των αρχηγών κρατών παρατηρεί το δίλημμα του άμεσου εξελισσόμενου εκδημοκρατισμού της Ε.Ε ή την παθητική πορεία προς μια δημιουργική αποδόμηση. Όπως λένε και οι Άγγλοι, η απόδειξη της πουτίγκας βρίσκεται στο φάγωμά της.