Στις αρχές Μαΐου η ΕΕ ενέκρινε το σχέδιο της κυβέρνησης της Γαλλίας να χορηγήσει κρατική ενίσχυση 7δισ.€ στην Air France, για την αντιμετώπιση της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει, εξαιτίας του αντίκτυπου του κορωνοϊού στη δραστηριότητά της. Στις 25 Ιουνίου η Lufthansa ενημέρωσε τα ΜΜΕ για το πακέτο στήριξης 9δις€ που θα λάμβανε από το γερμανικό κράτος. Στις 6 Νοεμβρίου ανακοινώθηκε πακέτο στήριξης 3,4 δισ.€ από την κυβέρνηση της Ολλανδίας στην ολλανδική θυγατρική της Air France – KLM. Χτες, 23 Νοεμβρίου η Ελληνική κυβέρνηση αποκάλυψε σχέδιο στήριξης της Aegean στα πλαίσια της ενίσχυσης που χρειάζεται η ρευστότητα της αεροπορικής εταιρίας.
Σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Στέλιο Πέτσα, το Ελληνικό Δημόσιο θα λάβει ειδικά δικαιώματα προαίρεσης (τύπου warrants), για αγορά μετοχών της εταιρείας, τα οποία θα δικαιούται να ασκήσει υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Προ απαιτείται η συμμετοχή των ιδιωτών μετόχων της εταιρίας κατά το ήμισυ της κρατικής ενίσχυσης, δηλαδή ύψους 60 εκατ. ευρώ.
- Πρέπει το Ελληνικό δημόσιο να στηρίξει την μεγαλύτερη Ελληνική αεροπορική εταιρία; Αναμφίβολα.
- Εξασφαλίζει, στο μέγιστο που αυτό είναι δυνατό, το Ελληνικό δημόσιο η μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί;
Ας ψάξουμε απάντηση στον τρόπο που επέλεξαν να στηρίξουν τους αερομεταφορείς τους τα τρία κράτη που αναφέραμε στην εισαγωγή.
Η διάσωση της Lufthansa
Η Γενική Συνέλευση των μετόχων της αεροπορικής εταιρίας συμφώνησε στις 25 Ιουνίου στη συμμετοχή του κράτους με ποσοστό 20% ως αντάλλαγμα για πακέτο στήριξης ύψους 9δισ.€ και πιστώσεις έως και 3δισ.€.
H Lufthansa δεσμεύτηκε να αποσύρει οκτώ αεροσκάφη της από την Φρανκφούρτη και το Μόναχο και να παραιτηθεί από τα slots 24 πτήσεων, ώστε να «αποζημιωθεί» ο ανταγωνισμός για την κρατική ενίσχυση που θα λάβει για να μην χρεοκοπήσει υπό το βάρος των συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού.
Η Lufthansa απασχολεί περίπου 138.000 εργαζομένους και έχει στην ιδιοκτησία της εταιρείες όπως η Eurowings και η Austrian Airlines. Παρά το πλάνο διάσωσης, υπολογίζεται πως 22.000 θέσεις εργασίας κινδυνεύουν.
Η περίπτωση της Air France-KLM
Tο ποσό που διαθέτει σταδιακά η Γαλλική κυβέρνηση στην Air France αποτελείται από τραπεζικά δάνεια ύψους 4δισ.€ με εγγύηση 90% από το κράτος και άμεσο κρατικό δανεισμό ύψους 3δισ.€. Ως αντάλλαγμα η Γαλλική κυβέρνηση ζήτησε και πήρε δεσμεύσεις για τη βελτίωση της αποδοτικότητάς της και τη μείωση των εκπομπών CO2.
Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ η Γαλλία εξάντλησε όλες τις πιθανότητες εξασφάλισης ρευστότητας από τις αγορές και απούσης της υποστήριξης από το δημόσιο, η Air France αναμφίβολα θα αντιμετώπιζε κίνδυνο πτώχευσης εξαιτίας της ξαφνικής μείωσης της δραστηριότητάς της.
Το πρόβλημα ρευστότητας της εταιρίας δεν λύθηκε με αυτή την ενίσχυση από το Γαλλικό δημόσιο. Παρά την συμφωνία με την κυβέρνηση, η διοίκηση της Air France σκοπεύει να προχωρήσει σε περικοπές περισσότερων από 7.500 θέσεων εργασίας από τώρα έως το 2022, σύμφωνα με συνδικαλιστικές πηγές του Γαλλικού πρακτορείου ειδήσεων.
Η Ολλανδική KLM
Πακέτο στήριξης 3,4 δισ. ευρώ θα χορηγήσει η κυβέρνηση της Ολλανδίας στην ολλανδική θυγατρική της Air France – KLM, τα οποία έρχονται να προστεθούν στο πακέτο 7 δισ. που χορήγησε το Παρίσι στη Γαλλική θυγατρική της αεροπορικής εταιρείας, ανεβάζοντας το συνολικό πακέτο στα 10,4 δισ. ευρώ. H KLM θα λάβει από την Ολλανδία 2,4 δισ. ευρώ σε τραπεζικά δάνεια με κρατικές εγγυήσεις και 1 δισ. άμεσου δανείου από το κράτος.
Η ολλανδική κυβέρνηση έχει εξαρτήσει το πακέτο δανείων της από ορισμένες προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων όλοι οι υπάλληλοι της KLM πρέπει να συμφωνήσουν να προσαρμόσουν ορισμένους όρους απασχόλησης κατά τη διάρκεια του δανείου. Η συμφωνία προβλέπει μέτρα λιτότητας που θα ισχύουν έως τις αρχές του 2022 για τα πληρώματα του πιλοτηρίου και ως τα τέλη του 2022.
Η περίπτωση της Aegean
Στις Βρυξέλλες βρίσκεται η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για στήριξη της Aegean, του μεγαλύτερου αερομεταφορέα της χώρας. Βασική προϋπόθεση, όπως είδαμε και παραπάνω, είναι η συμμετοχή των ιδιωτών μετόχων στο όποιο πακέτο καταλήξει να παράσχει.
Η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε ενίσχυση της Aegean ύψους 120εκατ.€ για τη χρονική περίοδο κατά την οποία η εταιρεία είχε πρακτικά μηδενική δραστηριότητα, λόγω των κυβερνητικών αποφάσεων για ολικό lockdown της χώρας, αλλά και συνολικά των περιορισμών σε όλη την Ευρώπη.
Ως αντάλλαγμα, το Δημόσιο θα λάβει warrants (δικαιώματα προαίρεσης για μετοχές της εταιρείας) αποκτώντας τη δυνατότητα να επιλέξει μετά την πάροδο διαστήματος που μένει να διευκρινιστεί –αλλά υπολογίζεται πως δεν θα είναι μικρότερο των δύο ούτε μεγαλύτερο των πέντε ετών– να ασκήσει το δικαίωμα αγοράς των μετοχών αυτών σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή στην οποία θα διαπραγματεύεται η μετοχή στο μέλλον, με αυτονόητα οικονομικά οφέλη για τα δημόσια έσοδα.
Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση που η εταιρία όχι απλά ανακάμψει, αλλά επανέλθει σε επίπεδα 2019, το δημόσιο θα έχει όφελος ασκώντας το δικαίωμα προαίρεσης για μετοχές. Θα μπορεί δηλαδή να έχει κέρδος από αυτή την ενίσχυση, μέσω μιας διαδικασίας που δεν μπορεί να κρατήσει περισσότερα από 5 έτη.
- Είναι αρκετός χρόνος για να παρουσιάσει τέτοια αποτελέσματα η Aegean που να φέρουν την τιμή της μετοχής της στα προ πανδημίας επίπεδα; Μοιάζει απίθανο.
- Μετατρέπεται σε μετοχές το ποσό ενίσχυσης από την στιγμή που δεν είναι δανεισμός, έτσι ώστε το κράτος να έχει λόγο στην εταιρία και το ΔΣ; Όχι.
- Αποτελούν τα warrants εγγυήσεις; Όχι. Και όχι μόνο δεν υπάρχουν στο πλάνο εγγυήσεις, δεν υπάρχει καν η έννοια του τραπεζικού δανεισμού με εγγυητή το κράτος ή του απευθείας δανεισμού από το κράτος.
- Προβλέπονται όροι ρύθμισης του ανταγωνισμού στα πρότυπα της ενίσχυσης της Lufthansa από το Γερμανικό κράτος; Όχι, ακόμα τουλάχιστον.
- Διασφαλίζονται θέσεις εργασίες και πιστωτές με δεσμευτικό πλάνο; Όχι.
Αναμφισβήτητα μια τόσο μεγάλη αεροπορική εταιρία θα πρέπει να λάβει ενίσχυση, με στόχο να μη χαθεί ούτε μια θέση εργασίας και όχι να μην ζημιωθούν οι μέτοχοι της. Θα πρέπει να λάβει ενίσχυση μέσω δανεισμού, με δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, όπως θα συνέβαινε σε κάθε επιχείρηση.
Ο τρόπος που καλείται η εκάστοτε κυβέρνηση να διασώσει χιλιάδες θέσεις εργασίας μέσω της διάσωσης επιχειρήσεων, θα πρέπει να βασίζεται στους κανόνες της ανταποδοτικότητας. Η κυβέρνηση έχει την ευκαιρία να ρίξει στο τραπέζι και να απαιτήσει λύση στα προβλήματα της αεροπορικής σύνδεσης των νησιών, των πανάκριβων ναύλων και του εσωτερικού ανταγωνισμού.
Το θέμα είναι αν υπάρχει κάποιος που να πιστεύει πως η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την κατάσταση με αυτό τον τρόπο.