Του Βαγγέλη Κουμπαρούδη
Είναι πολύ δύσκολο να αναδομήσεις τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεσαι την πραγματικότητα, πόσο μάλλον να ορίσεις την πραγματικότητα ως τέτοια. Χρειάζεται ίσως μία μεταφυσική, επαναπροσέγγιση; Μία μέθοδος σύγχρονης αντιληπτικότητας; Ένας τρόπος να δούμε μέσα και πέρα από τα γεγονότα και τις διαπιστώσεις; Η εποχή των διαπιστώσεων έχει παρέλθει, μία πιο ενδελεχής μελέτη της ρίζας, της αιτίας που θα έλεγε και ο Αριστοτέλης θα μπορούσε να βοηθήσει μόνο την κατάσταση. Και έπειτα μία νέα δημιουργία υπό άλλη βάση αυτή τη φορά, που πιθανά θα είναι ριζικά διαφορετική από όλα όσα έχουμε γνωρίσει.
Το είναι και το γίγνεσθαι δεν μπορούν να νοηθούν ξέχωρα από την συγκεκριμένη κατάσταση την οποία βιώνουμε. Δεν θα ήταν δυνατόν να δοθεί καν το περίγραμμά τους,να προσδιοριστεί και να αποσαφηνιστεί. Οι μέρες μας χαρακτηρίζονται από μία σαφή παραπλάνηση και διαστρέβλωση, από τη δημιουργία ενός αίολου οικοδομήματος που μας βυθίζει στη δίνη του όλο και πιο πολύ. Και όμως η λογική πίσω από τα πράγματα δεν έχει αλλάξει, όλα περιστρέφονται γύρω από την παραγωγή επιθυμίας και εξηγούμε. Τα τελευταία χρόνια, με την ανοδική τάση που παρουσίασε το ελληνικό καπιταλιστικό σύστημα, δημιουργήθηκαν και οι αντίστοιχες προϋποθέσεις για την επιβολή ενός διαφορετικού μοντέλου διάρθρωσης της καθημερινότητας. Η στέρηση των προηγουμένων ετών, όπου στέρηση άμεσα συνδεδεμένη με την παραγωγή επιθυμίας, προέβαλε την μανιασμένη κατανάλωση, τον ατομικό δρόμο, την ανύψωση του εγώ έναντι του εμείς. Αλλά και πιο βαθιά, την εντέλει πραγμάτωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου, που χαρακτηριστικά του ήταν η πλάστη επικράτηση της ασυδοσίας έναντι της ελευθερίας, της ασχήμιας έναντι της ομορφιάς και τέλος του ψεύδους έναντι της αλήθειας. Αλλά όλα τα παραπάνω είναι απλές διαπιστώσεις. Ας συνεχίσουμε λίγο πιο προσεκτικά την ανάλυσή μας.
Μιλήσαμε για στέρηση. Η στέρηση έχει κάποια διακριτά σημεία. Στο πρώτο επίπεδο μπορούμε βάλουμε αυτό που μας περιβάλλει, που μπορεί να είναι το οικονομικό σύστημα, ο στενός περίγυρος κλπ. Πώς όμως αυτό καταφέρνει και ενσωματώνεται ώστε να καθορίσει και τις δράσεις μας; Ποιο είναι το δεύτερο επίπεδο, λοιπόν; Το δεύτερο επίπεδο είναι η συνειδητοποίηση του εγώ ( ποιος είμαι), και το τρίτο το δυνητικό εγώ ( το ποιος θα μπορούσα να είμαι). Το τελευταίο στάδιο είναι η κίνηση της βούλησης από το δεύτερο στο τρίτο στάδιο και κάπως έτσι δημιουργείται και η επιθυμία. Το σχήμα είναι σχετικά απλοϊκό, αλλά αναγκαίο για να προχωρήσουμε.
Σήμερα, μέσω των ιντερνετικών Κολοσσών που αρμενίζουν τον κυβερνοχώρο, είναι δυνατό, να μπορεί να γίνεται πραγμάτωση, των επιθυμιών των απωθημένων, των κρυφών σκέψεων. Άρα μιλάμε για μία μετάβαση λίγο αξιοπρόσεκτη. Από την καθαρά υλική πλήρωση, αλλά και ως ένα βαθμό πνευματική στην καθαρά εικονική. Ας γίνουμε πιο σαφείς. Αν την δεκαετία του 80-90 υπήρχαν εφεδρείες στο σύστημα από καθαρά υλικής πλευράς έναντι των πολιτών, και εννοώ τα προσφερόμενα αγαθά, προϊόντα και υπηρεσίες και με αυτόν τον τρόπο φαρμάκωναν συνειδήσεις και εμπότιζαν λογικές που αναλύθηκαν πιο πάνω, σήμερα οι επιθυμίες πραγματοποιούνται παρακάμπτοντας πολλά από τα στάδια ή μπορεί και όλα τα στάδια. Και τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Κάτι ανάλογο με αυτό που έφερε από το 90 και μετά η νέα διάρθρωση των μέσων παραγωγής με το τογιοτικό μοντέλο και την διαμερισματοποιήση των εργοστασίων και τη μονομέρεια και πολλαπλότητα των σταδίων παραγωγής. πχ. είναι πλέον πολύ εύκολο να θέλουμε να κατασκευάσουμε ένα παλτό και να αλλάξει χρώμα, σχέδιο, υλικό χωρίς την παρέμβαση των ενδιάμεσων επαγγελμάτων όπως σχεδιαστής,κόπτης κλπ. ;Έτσι χάνονται οι δεσμοί η συνείδηση που αναπτύσσονται στο χώρο εργασίας. Και σε ευθεία σημερινή αναλογία με τα παραπάνω , την μεγαλύτερη αποξένωση ως πρώτο συστατικό, αλλά κατά δεύτερο και πιο σημαντικό την κατάργηση των σχέσεων επικοινωνίας και διαλόγου, τη ζύμωση και την ανάπτυξη της αυτό-συνείδησης.
Η αυτό-συνείδηση μπορεί να αποκτηθεί μόνο μέσω της τριβής με γεγονότα και καταστάσεις σε πραγματικό χρόνο, η διαλεκτική που προκύπτει μπορεί να μεταβάλλει και να μεταπλάθει συνεχώς το πλαίσιο και πρέπει να είμαστε και θέση να το παρακολουθήσουμε. Η εικονικότητα, δεν ενέχει στις περισσότερες περιπτώσεις την λογική του στιγμιαίου, πολλές φορές υπάρχει προκαθορισμός επιλογών, στάσεων διαθέσεων και κινήσεων .Και αυτό είναι το σημαντικό η δράση κάτω από μη κανονιστικά πλαίσια, η αμόλυντη, ενστικτώδης, ελεύθερη δράση, όπως πηγάζει κατά την ώρα της διαπάλης. Μία υπαρξιακή υπέρβαση; Μία εκ βάθρων γλυκιά απενοχοποίηση; Τουλάχιστον, οι καταβολές και τα όσα κουβαλάμε μέσα μας θα μπορούσαν θα μπορούσαν να αμβλυνθούν την ώρα της διαπάλης. Φυσικά δεν μιλάμε για ισοπέδωση.
Ίσως σταδιακά πρέπει να υιοθετηθεί η πρακτική του πολιτικού στιγμιαίου, έναντι της επίθεσης που δεχόμαστε. Το πολιτικό στιγμιαίο, δεν ενσωματώνεται, καταφέρνει και ελίσσεται την ώρα της πάλης. Είναι απείρως συμπαγές και ταυτόχρονα απείρως διαιρετό, καθώς απαρτίζεται από επιμέρους προσωπικότητες σε μία αρμονική συλλογικότητα. Επεξεργάζεται ταχύτατα την επιθυμία, και λόγω του μικρού χρόνου που μεσολαβεί μεταξύ των δράσεων ανατροφοδοτεί τη δυναμική του.
Δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε επακριβώς την τροπή των πραγμάτων και τις πολιτικές εξελίξεις. Εύχομαι όλα να πάρουν το δρόμο τους. Πριν όμως από αυτό, χρήσιμο θα ήταν να έχουμε κατά νου πως πρέπει να γκρεμίσουμε αυτόν τον παλιό κόσμο, να απεμπλακούμε από λογικές πόλωσης που μας κρατάνε δέσμιους. Να αντικρίσουμε ξανά το φως, ελεύθεροι και αυτή τη φορά πεπεισμένοι. Και επιτέλους να δομήσουμε μία νέα αντίληψη για τα πράγματα σε σχέση με την υπάρχουσα μακριά από τα θολά σημεία των καιρών και την αισχρή προπαγάνδα του συστήματος.